Aποχαιρετήσαμε το 2012 και ήδη διανύουμε το
2013. Δύο χρονιές ορόσημο για την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ),
όπως και για την κυπριακή οικονομία στο σύνολο της.
Κατά τη διάρκεια του 2012 είχαμε πολλές εξελίξεις, πρωτόγνωρες για την κυπριακή οικονομία. Η οικονομική κρίση, με επίκεντρο το τραπεζικό σύστημα για το οποίο η ΚΤΚ έχει και την πρώτιστη ευθύνη ως εποπτική Αρχή – βάθυνε και επεκτάθηκε. Η ανεργία αυξήθηκε σημαντικά, πολλές επιχειρήσεις χρεοκόπησαν και πολλές άλλες αντιμετωπίζουν μεγάλα οικονομικά προβλήματα.
Κατά τη διάρκεια του 2012 είχαμε πολλές εξελίξεις, πρωτόγνωρες για την κυπριακή οικονομία. Η οικονομική κρίση, με επίκεντρο το τραπεζικό σύστημα για το οποίο η ΚΤΚ έχει και την πρώτιστη ευθύνη ως εποπτική Αρχή – βάθυνε και επεκτάθηκε. Η ανεργία αυξήθηκε σημαντικά, πολλές επιχειρήσεις χρεοκόπησαν και πολλές άλλες αντιμετωπίζουν μεγάλα οικονομικά προβλήματα.
Είχαμε την καταρχήν συμφωνία με την Τρόικα για την οποία η ΚΤΚ διαδραμάτισε σημαντικό και πολύπλευρο ρόλο. Είχαμε, επίσης, πολύ σημαντικές εξελίξεις στην ΕΕ στις οποίες η ΚΤΚ συνέβαλε αποφασιστικά τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στη Φραγκφούρτη. Είχαμε σημαντική και ουσιαστική συνεισφορά κατά την Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα σε σχέση με τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες στους τομείς των αρμοδιοτήτων της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου.
Από τα πιο σημαντικά θέματα που έτυχαν χειρισμού θεωρείται η Πρόταση για τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό.
Για τη δημιουργία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ) η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) θα αναλάβει τα εποπτικά καθήκοντα της μέσω του ΕΕΜ την 1η Μαρτίου 2014 ή 12 μήνες μετά την έναρξη ισχύος του Κανονισμού, ανάλογα με το ποια ημερομηνία είναι μεταγενέστερη, με την επιφύλαξη των λειτουργικών ρυθμίσεων ετοιμότητας της ΕΚΤ. Η ΕΚΤ θα εποπτεύει απευθείας τις τράπεζες οι οποίες έχουν στοιχεία ενεργητικού άνω των 30 δισεκατομμυρίων ευρώ, όσες τα στοιχεία ενεργητικού των οποίων αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 20% του ΑΕΠ της χώρας τους εκτός εάν το ενεργητικό τους δεν υπερβαίνει τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ, ή όσες τελούν υπό ευρωπαϊκό πρόγραμμα δημόσιας βοήθειας. Τα υπόλοιπα πιστωτικά ιδρύματα θα εποπτεύονται από το αρμόδιο εθνικό εποπτικό όργανο, ενώ η ΕΚΤ θα έχει τη δυνατότητα σε οποιαδήποτε στιγμή να αναλάβει εποπτικό έργο, εάν το κρίνει αναγκαίο.
Όσον αφορά τις εγχώριες εξελίξεις στο τραπεζικό μας σύστημα, να θυμίσω πρώτα ότι στις αρχές του 2012 είχε δημιουργηθεί λανθασμένη, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, εντύπωση ότι οι δύο μεγάλες κυπριακές τράπεζες είχαν τη δυνατότητα να εξεύρουν ιδιωτικά κεφάλαια για την ανακεφαλαιοποίηση τους ή να πωλήσουν με κέρδος μέρος των περιουσιακών τους στοιχείων μέχρι τις 30 Ιουνίου 2012.
Στις αρχές Μαΐου 2012, η τότε Διοίκηση της Λαϊκής παραδέχθηκε ότι χρειαζόταν κρατική στήριξη και έπεισε το κράτος να γίνει ανάδοχος για την έκδοση νέου κεφαλαίου της Τράπεζας μέχρι του ποσού των €1,8 δις. Εμείς στηρίξαμε αυτή τη θέση, με την προϋπόθεση ότι αυτή η ενέργεια θα βοηθούσε την τράπεζα να περιορίσει το τελικό ποσό που απαιτείτο για κρατική στήριξη, κάτι το οποίο τελικά η τράπεζα δεν κατάφερε να πετύχει. Η καταρχήν συμφωνία με την Τρόικα σταθεροποίησε την πορεία αυτής της τράπεζας.
Η Τράπεζα Κύπρου μας διαβεβαίωνε μέχρι και τα μέσα Ιουνίου ότι δεν θα χρειαστεί κρατική στήριξη και ότι ήταν θέμα λίγου χρόνου να εκποιήσουν κάποια στοιχεία ενεργητικού μέχρι το τέλος Ιουνίου έτσι ώστε να ικανοποιήσουν τον κεφαλαιακό δείκτη που απαιτούσε η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών. Τα δεδομένα, όμως, άλλαξαν αμέσως μετά τη Γενική Συνέλευση της Τράπεζας και η τότε Διοίκηση της Τράπεζας μας πληροφόρησε ότι με βάση προκαταρκτικούς υπολογισμούς της, χρειαζόταν στήριξη της τάξεως των €500 εκ.
Οι συνθήκες αυτές, σε συνδυασμό με την αδυναμία του κράτους να προσφέρει από μόνο του οικονομική στήριξη στις τράπεζες, υποχρέωσαν την Κυβέρνηση να υποβάλει αίτηση για οικονομική στήριξη στον Μηχανισμό Στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου περί τα τέλη Ιουνίου του 2012. Τα υπόλοιπα είναι γνωστά και δεν θα ήθελα να τα επαναλάβω, παρά μόνο να υπενθυμίσω ότι η ΚΤΚ συνέβαλε θετικά στην καταρχήν συμφωνία με την Τρόικα, μεταξύ άλλων, πετυχαίνοντας, μετά από επίπονη διαπραγμάτευση, την καταρχήν συμφωνία για το τραπεζικό σύστημα. Επίσης, να προσθέσω ότι οι παραινέσεις οι οποίες έγιναν από την ΚΤΚ προς τις πολιτικές πλευρές, περιλαμβανομένης και της Κυβέρνησης, ήταν ουσιαστικές και εποικοδομητικές και συνέβαλαν στο να αποφύγουμε καταστροφικά σενάρια για την κυπριακή οικονομία.
Επιπρόσθετα, είναι σε διαδικασία η διεξαγωγή ανεξάρτητου διαγνωστικού ελέγχου από την εταιρεία Pimco για τον καθορισμό του ποσού ανακεφαλαιοποίησης του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ο έλεγχος συντονίζεται και επιβλέπεται από Συντονιστική Επιτροπή (Steering Committee), η οποία απαρτίζεται από αντιπροσώπους των κυπριακών Αρχών και των διεθνών Οργανισμών που εμπλέκονται στο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας προς την Κύπρο, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών.
Η διαδικασία συνεχίζεται με εντατικούς ρυθμούς και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 15 Ιανουαρίου 2013.
Αναγνωρίζουμε, φυσικά, ότι τα δημοσιονομικά μέτρα τα οποία επιβάλλεται να ληφθούν για το Μνημόνιο είναι επώδυνα για όλους μας. Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι θα υπάρξουν δυσκολίες για όλο τον κυπριακό πληθυσμό.
Παρά τα οδυνηρά μέτρα, όμως, το Μνημόνιο, σε γενικές γραμμές, θέτει τις βάσεις για την ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, πολύ σημαντικά μέτρα εξυγίανσης, αναδιάρθρωσης και ανακεφαλαιοποίησης του χρηματοπιστωτικού τομέα που θα οδηγήσουν σε ένα πιο υγιές, ανταγωνιστικό και ανθεκτικό τραπεζικό σύστημα που θα μπορεί να στηρίζει την υγιή ιδιωτική πρωτοβουλία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Αυτές οι μεταρρυθμίσεις είναι πρωτόγνωρες για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα και ήταν αναμενόμενο ότι θα προκαλούσαν αντιδράσεις. Για παράδειγμα, πολλά λέχθηκαν για την αλλαγή στον ορισμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Μια αλλαγή, η οποία ενισχύει τη διαφάνεια στο τραπεζικό σύστημα, συνάδει με τα διεθνή πρότυπα και δημιουργεί κίνητρα στις τράπεζες για να αξιολογούν καλύτερα τις αιτήσεις για χρηματοδότηση. Η διατήρηση αυστηρότερων κριτηρίων ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας, θα ενισχύσει την αξιοπιστία των επενδυτών προς το τραπεζικό σύστημα του οποίου οι λογαριασμοί θα αποτυπώνουν καλύτερα την πραγματική κατάσταση της τράπεζας. Όπως πολλές φορές εξηγήσαμε, εκείνα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που καλύπτονται πλήρως από εξασφαλίσεις δεν περιλαμβάνονται στις επισφάλειες των πιστωτικών ιδρυμάτων και, ως εκ τούτου, δεν επαυξάνουν τις κεφαλαιακές ανάγκες του τραπεζικού συστήματος.
Σε ό,τι αφορά τον εποπτικό της ρόλο, ευθύνη της ΚΤΚ είναι να διασφαλίζει ότι οι Επιτροπές Διαχείρισης Κινδύνου, Ελέγχου και Αμοιβών των εμπορικών τραπεζών λειτουργούν αποτελεσματικά και ότι οι εσωτερικές διαδικασίες διαχείρισης κινδύνου ακολουθούνται. Με την ευκαιρία αναφέρω ότι, επαναφέραμε την πρακτική, η οποία είχε τεθεί σε εθελοντική βάση τα τελευταία πέντε χρόνια, των ετήσιων τριμερών συναντήσεων μεταξύ της ΚΤΚ, της εποπτευόμενης τράπεζας και των εξωτερικών ελεγκτών της. Η πιο πάνω πρακτική, συμβάλλει τα μέγιστα στην έγκαιρη αλληλοενημέρωση και χάραξη της ενδεδειγμένης προληπτικής και εποπτικής διαδικασίας που αρμόζει σε κάθε εποπτευόμενη τράπεζα.
Η κύρια ευθύνη του Διοικητή, όπως και του Διοικητικού Συμβουλίου της ΚΤΚ, έχει να κάνει με την αποτελεσματική εποπτεία και αυτό συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, με την ικανοποιητική και κατάλληλη στελέχωση του Τμήματος της Εποπτείας των Τραπεζών, όπως και του Τμήματος Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας. Πρέπει να πω ότι εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι τα δύο Τμήματα ήταν – και παραμένουν ακόμη και σήμερα – υποστελεχωμένα. Κατά την τελευταία πενταετία, τα στοιχεία ενεργητικού του τραπεζικού μας συστήματος αυξήθηκαν κατά περίπου 50% ενώ το συνολικό προσωπικό των δύο αυτών τμημάτων της Τράπεζας παρέμεινε περίπου σταθερό.
Δεν είναι, φυσικά, σίγουρο ότι αν η ΚΤΚ είχε περισσότερα στελέχη στα Τμήματα αυτά θα αποφεύγαμε την κρίση. Αλλά, σίγουρα, θα ήταν περίεργο αν δεν βοηθούσε.
Αναμένω ότι το 2013 θα είναι γεμάτο προκλήσεις. Το μεγάλο μας στοίχημα θα είναι η επιτυχής υλοποίηση του Μνημονίου με τρόπο που να διασφαλίζει τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος και τη γενικότερη συμβολή του στη βιώσιμη ανάπτυξη. Στόχος μας είναι ένα τραπεζικό σύστημα, το οποίο θα στηρίζεται σε γερά θεμέλια που θα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση και συνετή διαχείριση κινδύνων σε συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και που θα ενισχύουν την ανθεκτικότητα του και θα οδηγήσουν σε χαμηλότερο κόστος δανεισμού για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
Είμαι σε θέση σήμερα να πω ότι ο τραπεζικός τομέας γυρίζει σελίδα. Η ΚΤΚ κοιτάζει μπροστά και αισιοδοξεί για το μέλλον, παράλληλα, όμως, φροντίζει στο να εντοπισθούν τα λάθη του παρελθόντος ούτως ώστε αυτά να μην επαναληφθούν.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και ο διορισμός Ανεξάρτητης Επιτροπής για το Μέλλον του Τραπεζικού Τομέα που αποτελείται από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες με κύρος και διεθνή εμβέλεια. Η Επιτροπή αυτή αναμένεται να υποβάλει στην ΚΤΚ συγκεκριμένες και πρακτικές συστάσεις όσον αφορά το μέγεθος και τη διάρθρωση του τομέα, την ενίσχυση της προληπτικής ρύθμισης και εποπτείας, καθώς και την προώθηση του ανταγωνισμού προς όφελος των καταναλωτών και των επιχειρήσεων.
Από τη δική μου πλευρά, προσβλέπω σε αγαστή συνεργασία μαζί με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και φυσικά με τους εκπροσώπους των μέσων μαζικής ενημέρωσης για να πετύχουμε ομαλή μετάβαση στις νέες συνθήκες που θα δημιουργηθούν για την οικονομία του τόπου μας και να πετύχουμε τους πιο πάνω στόχους.
Με την ευκαιρία που μου δίδεται, να εκφράσω, για ακόμη μια φορά, τις ευχαριστίες μου αλλά και την εκτίμηση μου προς όλους τους εκπροσώπους Τύπου για το επίπεδο δημοσιογραφικής δεοντολογίας που ακολουθείτε.
Καταλήγοντας, για την ΚΤΚ δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να στεφθεί με επιτυχία η εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος. Επιβάλλεται να πείσουμε τους Ευρωπαίους εταίρους μας ότι αντιμετωπίζουμε το θέμα αυτό με τη δέουσα σοβαρότητα. Αυτό είναι ένα μήνυμα που εμείς ως ΚΤΚ δεν θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε.
Εύχομαι ολόψυχα σε όλους σας προσωπική και οικογενειακή ευτυχία, δύναμη, κουράγιο, καλή δουλειά και προπάντων υγεία.
