Φίλες και φίλοι του ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ,
Η αποψινή εκδήλωση έχει ιδιαίτερη σημασία για τα μέλη και τους φίλους του Συγκροτήματος Καλλιτεχνών Λύσης (ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ). Πρέπει να υπογραμμίσουμε όμως ότι η σημερινή εκδήλωση έχει ιδιαίτερη σημασία και για εμένα προσωπικά ως συνεργάτη και κάτι παραπάνω από φίλο του συγκροτήματος. Έχει ακόμη ιδιαίτερη σημασία για ολόκληρη την κυπριακή πολιτεία.
Η έκδοση Θεμέλιος - Κληρονομιά που δίνεται απόψε στην κυκλοφορία αποτελεί το χρονικό του συγκροτήματος ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ. Ενδιατρίβει χρόνο με τον χρόνο στην 50χρονη πορεία και δραστηριότητα σας. Έχει για τον λόγο αυτό ιδιαίτερη συναισθηματική αξία. Παράλληλα όμως καταγράφει τον λαϊκό πολιτισμό σε όλες του τις εκφάνσεις, όπως αυτός αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στον γενέθλιο χώρο του συγκροτήματος, τη Λύση. Η έκδοση περιλαμβάνει στοιχεία που δύσκολα και σπάνια φωτίζονται σε σχέση με την πολιτιστική μας κληρονομιά. Για τον λόγο αυτό, η έκδοση σας αποτελεί σημείο αναφοράς στη βιβλιογραφία για τον λαϊκό πολιτισμό.
Το ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ ιδρύθηκε πριν από ακριβώς 51 χρόνια. Στις 23 Νοεμβρίου 1961 δόθηκε η πρώτη παράσταση στον κινηματοθέατρο ΗΛΥΣΙΑ της Λύσης με το χορόδραμα "ΕΙΔΥΛΛΙΟ ΚΑΙ ΓΑΜΟΣ". Η δημιουργία του συγκροτήματος δεν ήταν ένα τυχαίο γεγονός. Το ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ υπήρξε "γνήσιο τέκνο της ανάγκης". Η ίδρυση του ήταν αποτέλεσμα της πλούσιας δράσης των μορφωτικών συλλόγων του Λαϊκού Κινήματος, που δραστηριοποιούνταν ήδη στα χρόνια πριν την ανεξαρτησία. Η κορυφαία σημασία του ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ, όπως και άλλων πολιτιστικών-μορφωτικών συλλόγων και σχημάτων, είναι το γεγονός ότι όλα αυτά τα χρόνια έχουν ανυψώσει το πνευματικό και πολιτιστικό επίπεδο χιλιάδων συμπατριωτών μας, του κυπριακού λαού στο σύνολο του. Έχουν συμβάλει στην ανύψωση του πολιτισμού μας ως λαού. Πόσο μάλλον το ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ που έχει διακριθεί για την πρωτογενή δημιουργία τόσο στη μουσική όσο και στον χορό.
Το ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ συμπλήρωσε και ταυτόχρονα έδωσε και μια νέα διάσταση στη δραστηριότητα αυτή. Μια δραστηριότητα που κορυφώθηκε στην κοινότητα της Λύσης. Η πλούσια εκκλησιαστική και ψαλτική παράδοση που ο Κωστής Κωστέας μετέτρεψε σε λαϊκό τραγούδι, μια εξίσου πλούσια ποιητάρικη παράδοση που ο Παύλος Λιασίδης ανέδειξε σε ποίηση με κοινωνικό, ερωτικό και προοδευτικό πολιτικό περιεχόμενο, μια σημαντική χορευτική παράδοση τα στοιχεία της οποίας ο Αριστόδημος Αυξεντίου χρησιμοποίησε για νέες χορογραφίες, αποτέλεσαν τη "μαγιά" πάνω στην οποία στηρίχθηκε το ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ για να δημιουργήσει.
Στηριζόμενο στους άξονες αυτούς, το ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ καινοτόμησε δημιουργώντας σύνθετα σκηνικά δρώμενα, τα χοραδράματα, που αποτέλεσαν μια νέα προσέγγιση στον χώρο του λαϊκού πολιτισμού. Όλα αυτά σήμερα μπορεί να ακούγονται ως συνηθισμένη πρακτική από τα πολλά συγκροτήματα που δρούν στον τόπο μας. Τότε όμως η καινοτομία του ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ αποτέλεσε μια πραγματική πολιτιστική ανανέωση και εμπλουτισμό για την Κύπρο. Ως κυπριακή πολιτεία οφείλουμε να αναγνωρίσουμε αυτή τη σημαντική συμβολή του ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ.
Όταν το 1984 απονεμήθηκε στο συγκρότημα το Βραβείο Λαϊκής Τέχνης του ιδρύματος FVS του Αμβούργου, η επιτροπή βραβείου ανέφερε στο σκεπτικό βράβευσης τα εξής: «Η μουσική, ο χορός και το τραγούδι δεν είναι για το ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ μια διασκέδαση χωρίς νόημα, ένα αντικείμενο βάναυσης οικονομικής εκμετάλλευσης, ένα περιθωριακό στολίδι της κοινωνίας. Είναι ένα πραγματικό πολιτιστικό, κοινωνικό και πολιτικό εργαλείο που έχει την ικανότητα να επηρεάζει και να διαμορφώνει σε ψηλό βαθμό την κοινωνική συνείδηση». Αυτή τη φιλοσοφία για την πολιτιστική δημιουργία ασπαζόμαστε κι εμείς. Για μας ο Πολιτισμός δεν είναι ακόμη ένα εμπορικό προϊόν. Είναι έκφραση των αναγκών μας και στήριγμα των αγώνων μας για ελευθερία, δημοκρατία, ισότητα, κοινωνική δικαιοσύνη.
Οι λεγόμενες "καλλιτεχνικές" βιομηχανίες αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του ΑΕΠ της ΕΕ, κοντά στο 4%. Οι βιομηχανίες αυτές έχουν παραμείνει σχεδόν ανέπαφες από την οικονομική κρίση, εξακολουθώντας να καταγράφουν σημαντικά κέρδη. Για μας ο πολιτισμός δεν μετριέται όμως με λεφτά. Αλλά με την ικανότητα του να ενώνει τους ανθρώπους. Ο πολιτισμός είναι τα σημάδια της παρουσίας του ανθρώπου στον χρόνο κι οι πατημασιές του στη γη. Αυτά τα αποτυπώματα "μετριούνται" με τη διαχρονικότητα τους και την επίδραση τους στον ανθρώπινο πολιτισμό και όχι με το κέρδος.
Φίλες και φίλοι,
Οι πολίτες της χώρας μας, όπως και όλοι σχεδόν οι ευρωπαίοι πολίτες, βιώνουν την εποχή αυτή μια πρωτοφανή οικονομική κρίση. Η παιδεία και ο πολιτισμός σίγουρα δεν μπορούν από μόνα τους να δώσουν λύση στην κρίση αυτή, μπορούν όμως να βοηθήσουν ώστε οι κοινωνίες να ανακάμψουν το συντομότερο δυνατόν από τις επιπτώσεις της. Στον πολιτισμό και την παιδεία είναι που επενδύουμε για να μορφωθεί κοινωνικά ο άνθρωπος, για να εξυψωθεί το πνευματικό του επίπεδο, για να εμποτίσουμε τη συνείδηση του με πανανθρώπινες αξίες και ιδανικά, για να τον απαλλάξουμε από τη μοιρολατρία και την παθητικότητα, για να τον απελευθερώσουμε από τις προλήψεις και τις προκαταλήψεις. Έχω γνωρίσει από κοντά τους ανθρώπους του ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ κι έχω συνεργαστεί στενά μαζί τους ως Γ.Γ. της ΕΔΟΝ και ως Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ. Ξέρω πολύ καλά, από πρώτο χέρι, με πόσο πάθος υπηρετούν τη λαϊκή μας παράδοση και ευρύτερα τον πολιτισμό. Με ποιον πραγματικά έρωτα αλλά και σεβασμό αντιμετωπίζουν τον λαϊκό πολιτισμό.
Παράλληλα με την έντονη δημιουργική δραστηριότητα του στην Κύπρο, το ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ, λειτούργησε και ως «πρέσβης πολιτισμού», παρουσιάζοντας τον κυπριακό λαϊκό πολιτισμό από την Ευρώπη μέχρι και τις ΗΠΑ και τις Αραβικές χώρες.
Ενδεικτική της ακατάπαυστης δραστηριότητας είναι η τιμή που η Κεντρική Επιτροπή του ΑΚΕΛ πρόσφερε στο ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ το 1995 με το βραβείο "Πολιτιστικής Προσφοράς Τεύκρου Ανθία – Θεοδόση Πιερίδη".
Η αποψινή βραδιά δημιουργεί έντονα συναισθήματα συγκίνησης για ακόμη ένα λόγο. Ξεδιπλώνουμε σήμερα την πλούσια και σημαντική προσφορά του ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ και κατ’ επέκταση του ευρύτερου Λαϊκού Κινήματος, του κινήματος της Αριστεράς, σε μια πολύ δύσκολη για το Κίνημα και την παράταξή μας περίοδο. Σε μια περίοδο που η παράταξή μας δέχεται ολομέτωπη επίθεση από διάφορες δυνάμεις στην Κύπρο και κύκλους εκτός Κύπρου. Σε μια περίοδο όπου γίνεται συντονισμένη προσπάθεια να φορτωθεί ακόμη και η παγκόσμια οικονομική κρίση, ακόμη και τα τεράστια λάθη και παραλείψεις των τραπεζών, στην Κυβέρνηση και την Αριστερά. Σε μια περίοδο που γίνεται μια ενορχηστρωμένη προσπάθεια να φορτώσουν τον κόσμο της Αριστεράς, της προόδου, του ευρύτερου δημοκρατικού χώρου, με ενοχικά σύνδρομα για τη δύσκολη θέση στην οποία βρισκόμαστε λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και των προβλημάτων των τραπεζών. Απέναντι σε αυτή την ενορχηστρωμένη προσπάθεια εμείς αντιπαραβάλλουμε τη μεγάλη προσφορά αυτού του χώρου εδώ και εννέα σχεδόν δεκαετίες. Την προσφορά στον λαό σε όλους ανεξαίρετα τους τομείς. Τις θυσίες και τους αγώνες. Η Αριστερά δεν έχει ποτέ βλάψει την Κύπρο και τον κυπριακό λαό. Χαρακτηρίζεται μόνο από προσφορά και θυσίες.
Αυτή την πενταετία, μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες επιτύχαμε τόσο στο Κυπριακό όσο και στην εσωτερική διακυβέρνηση εξαιρετικής σημασίας επιτεύγματα. Μακάρι όλοι σε αυτό τον τόπο να μπορούσαν να πουν το ίδιο. Ας αφήσουν λοιπόν το Λαϊκό Κίνημα και τον προοδευτικό κόσμο ήσυχο και ας κοιτάξουν με αυτοκριτικό φακό τη δική τους διαχρονική δράση. Οι δικές μας ρίζες είναι πάρα πολύ βαθιές και όσο και να προσπαθήσουν δεν θα μπορέσουν να μας ξεριζώσουν από τις συνειδήσεις του λαού μας, γιατί ο λαός και μνήμη διαθέτει και κριτήριο έχει.
Κλείνοντας θέλω να συγχαρώ όλους τους συντελεστές της έκδοσης Θεμέλιος-Κληρονομιά και να σας ευχηθώ πολλά ακόμη χρόνια δημιουργικής παρουσίας.
