Με ξεχωριστή χαρά απευθύνω χαιρετισμό στην αποψινή εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου «Λιμανάκι Πάφου 1974» καθώς και της έκθεσης φωτογραφιών που αποτυπώνουν τις καταστροφές που προκλήθηκαν στο Λιμανάκι της Κάτω Πάφου από τους τουρκικούς βομβαρδισμούς κατά τη διάρκεια της εισβολής του 1974.
Τόσο το βιβλίο όσο και οι φωτογραφίες που περιέχονται σε αυτό συνιστούν πολύτιμη και αυθεντική μαρτυρία για τη βαρβαρότητα του τουρκικού εγκλήματος του 1974, ως αποτέλεσμα και συνέχεια της συνωμοσίας σε βάρος του κυπριακού λαού που ξεκίνησε με το προδοτικό πραξικόπημα της Χούντας και των εδώ οργάνων της.
Σε μια χώρα όπως η Κύπρος, όπου λιγοστά απομνημονεύματα γράφονται, αρχεία δύσκολα ανοίγουν και η ιστορία καταγράφεται, συχνά υπό την επίδραση ιδεολογημάτων, ιδεολογικών, κομματικών και πολιτικών προτιμήσεων, το ανά χείρας βιβλίο συνιστά μια πολύτιμη κατάθεση.
Και σε ένα τόπο μικρό που βρίσκεται εγκλωβισμένος σε μια τόσο κρίσιμη γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά περιοχή, με τα συμφέροντα τρίτων να επηρεάζουν καταλυτικά τη μοίρα του, η πρόσβαση και αναδίφηση σε βιβλίο σαν αυτό που παρουσιάζουμε σήμερα είναι απολύτως απαραίτητη, για την αντικειμενική και αμερόληπτη καταγραφή της ιστορίας.
Το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα ρίχνει καινούργιους προβολείς που βοηθούν στην αποκωδικοποίηση μιας ταραγμένης περιόδου που σφράγισε τη νεότερη ιστορία της Κύπρου.
Συγχαίρω θερμά τον Σέργιο Χ"Αδάμου, γιο του αξέχαστου καλλιτέχνη και διανοητή Άντη Χ"Αδάμου, για την πρωτοβουλία του που έρχεται ως συνέχεια του εξαιρετικού βιβλίου για τα 20 χρόνια από τον θάνατο του πατέρα του.
Ο Σέργιος Χ"Αδάμου είναι χαρακτηριστική περίπτωση ενός αθεράπευτου εραστή της Πάφου, της ιστορίας της, του χαρακτήρα και της φυσιογνωμίας της όπως αυτά αποτυπώνονται στη διαχρονική συλλογική μνήμη γενεών Παφίων.
Ο Σέργιος Χ"Αδάμου επιμένει στην αυθεντικότητα μιας Πάφου που αντιστέκεται στην εξαφάνιση της από την πλημμυρίδα αυτού που ονομάστηκε «ανάπτυξη» τις τελευταίες δεκαετίες.
Συγχαίρω ακόμη τη φιλόλογο Ελίζα Χριστοφόρου και τον ακαδημαϊκό Μίμη Σοφοκλέους για τα εξαιρετικά κείμενα που περιέχονται στο βιβλίο.
Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει καθηκόντως και προς τον Μιχαλάκη Χαρίτο, που χωρίς τη συμβολή του φωτογραφικού του φακού η έκδοση του βιβλίου δεν θα ήταν δυνατή.
Γνήσιος Πάφιος, δημοκράτης, ενεργός πολίτης, γιος του μεγάλου φωτογράφου Σπύρου Χαρίτου «διέσωσε» με τη φωτογραφική του μηχανή κατά τρόπο ανεξίτηλο την ιστορική αλήθεια των συγκλονιστικών ημερών του διδύμου εγκλήματος του 1974.
Μνεία ιδιαίτερη θα πρέπει να γίνει και στον ζωγράφο Ανδρέα Χαραλαμπίδη, η μαρτυρία του οποίου για το μένος των πραξικοπηματιών πριν από την εισβολή, είναι εξόχως αποκαλυπτική για τον ρόλο της Χούντας και της ΕΟΚΑ Β΄ στην τραγωδία του 1974.
Αγαπητοί φίλοι,
Το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα φωτίζει την τραγική περίοδο του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής. Μπορεί η ανάγνωση των σελίδων αυτού του βιβλίου να είναι αρκετές φορές εθνικά επώδυνη. Ποτέ όμως η αληθινή ιστορία δεν πρέπει να αποκρύπτεται ή να συσκοτίζεται στον βωμό οποιωνδήποτε σκοπιμοτήτων.
Η εθνική αυτογνωσία είναι ίσως σήμερα το πολυτιμότερο εφόδιο για ένα λαό που διερχόμενος μέσα από «λάκκους λεόντων και συμπληγάδες πέτρες» οφείλει και σήμερα να οργανώσει την πορεία προς το μέλλον. Για να μπει η Κύπρος σε ένα νέο ιστορικό κύκλο, αφήνοντας πίσω οριστικά ένα επώδυνο και πολυαίμακτο παρελθόν.
Το βιβλίο «Λιμανάκι Πάφου 1974» είναι ως εκ τούτου μια θωράκιση απέναντι στην αμνησία, την πλαστογράφηση της αλήθειας και την αποσιώπηση και συσκότιση των πραγματικών γεγονότων. Γιατί η πάροδος του χρόνου δημιουργεί τον κίνδυνο να κυριαρχούν οι μισές αλήθειες και οι μεγάλες αλήθειες να χάνονται στα τελετουργικά των επετείων. Όμως, το τραύμα είναι τόσο βαθύ και η οδύνη τόσο διαπεραστική που η καταγραφή της αλήθειας είναι οφειλόμενη επίδειξη εθνικής ευθύνης. Είναι λυτρωτική κάθαρση των ατομικών και συλλογικών ενοχών. Είναι επώδυνη πλην αναγκαία εθνική διδαχή από το φοβερό εθνικό πάθημα του 1974. Είναι, ακόμη, φόρος τιμής για όσους έδωσαν τη ζωή τους για τη δημοκρατία και την ελευθερία και οφειλόμενη ιστορική εγγραφή αποτρεπτική επαναλήψεων. Και είναι ανασχετική του κινδύνου να κατανικήσει ο μύθος την πραγματικότητα. Γιατί ο κίνδυνος πάντα ελλοχεύει, η διαστρέβλωση καραδοκεί, η ωραιοποίηση παραμονεύει. Για να συσκοτίσει την αλήθεια, να αποδώσει ελαφρυντικά στους ενόχους, να τους αποενοχοποιήσει και να αναδείξει στεφανωμένους και φωτοστέφανα. Τα τελευταία 38 χρόνια βιώσαμε κατ’ επανάληψιν απόπειρες διαγραφής της μνήμης, παραχάραξης της αλήθειας και ασέλγειας επί της ιστορίας.
Το βιβλίο «Λιμανάκι Πάφου 1974» είναι ένας ύμνος για τη δημοκρατία και την ελευθερία. Μια πολύτιμη υπηρεσία προς την ιστορία και την αυθεντική καταγραφή της. Ως μιας αέναης προσπάθειας, ως ενός ασταμάτητου αγώνα ενάντια στη λησμοσύνη, τη διαστρέβλωση και την απόπειρα πλαστογράφησης της αλήθειας. Μια επιβεβαίωση του αξιώματος ότι «ένας λαός δεν μπορεί να ελπίζει αν δεν έχει συλλογική συνείδηση και μνήμη της ιστορίας, του παρελθόντος και του πολιτισμού του». Ως προϋπόθεση «εκ των ων ουκ άνευ» για να υπάρξει ως εθνική και πολιτιστική οντότητα.
Αγαπητοί φίλοι,
Η Κύπρος πλήρωσε τραγικά ακριβό τίμημα της συνωμοσίας. Και οι πολιτικές ευθύνες δεν διαγράφονται. Και αν στην επιβολή και τον ρόλο της Χούντας μπλέκονται ξένες δυνάμεις, το ίδιο ισχύει και σήμερα για τα κυοφορούμενα σχέδια.
Τα δημοσιευθέντα αρχεία ξένων Κυβερνήσεων είναι χαρακτηριστικά. Παραμερισμός του Μακαρίου, βίαιος διαχωρισμός κοινοτήτων και ένα υπό ξένη πολυκηδεμονία σύστημα. Και φαίνεται ότι δεν διδαχθήκαμε από τα σφάλματα του παρελθόντος και πολλοί πιστεύουν ότι με προσαρμογή στις απαιτήσεις ξένων θα πετύχουμε στοιχειωδώς δίκαιη λύση.
Αντιμετωπίζουμε τους τουρκικούς σχεδιασμούς για αξιοποίηση της Κύπρου στην πορεία της ως περιφερειακή υπερδύναμη. Κυνικές οι δηλώσεις Τούρκων επισήμων συμπεριλαμβανομένου και του σημερινού Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας ότι, αν δεν υπήρχε έστω και ένας Τουρκοκύπριος, η Τουρκία θα πρέπει να έχει καταλυτικό ρόλο στο κυπριακό γίγνεσθαι.
Δεν χωρούν αυταπάτες και ευσεβοποθισμοί. Οι απροκάλυπτα συνομοσπονδιακές και διχοτομικές απόψεις της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας δυναμιτίζουν τις διαπραγματεύσεις και τις οδηγούν σε αδιέξοδο. Είναι γι’ αυτό που ο Κυπριακός Ελληνισμός θα πρέπει αποφασιστικά να απορρίψει και να καταγγείλει τέτοιες διχοτομικές και συνομοσπονδιακές θέσεις. Και βέβαια για το αδιέξοδο που θα προκύψει σε αυτή την περίπτωση, να επιρριφθεί η ευθύνη κατ’ αποκλειστικότητα στην τουρκική πλευρά.
Η ανάγκη μιας εκ βάθρων αλλαγής στρατηγικής καθίσταται τώρα ακόμη πιο αναγκαία και επιτακτική. Με προβολή του αντικατοχικού χαρακτήρα της κυπριακής κρίσης.
Με απαίτηση για συζήτηση της ουσίας του Κυπριακού και ειδικότερα της αποχώρησης στρατευμάτων και εποίκων, του εδαφικού, του περιουσιακού, της ασφάλειας και των εγγυήσεων.
Με απόσυρση των προτάσεων που υποβαθμίζουν τους Έλληνες Κύπριους σε δεύτερης κατηγορίας πολίτες. Με αποκάλυψη και στηλίτευση διεθνώς και εντός ΕΕ της συνεχιζόμενης τουρκικής κακοπιστίας και αδιαλλαξίας.
Οδηγός και πυξίδα πλεύσης όσα ο Εθνάρχης Μακάριος ανέφερε στο ετήσιο συλλαλητήριο καταδίκης των μαύρων επετείων του δίδυμου εγκλήματος στις 20 Ιουλίου 1976: «Η μόνη προσφερόμενη λύσις είναι η αναγνώρισις και αποδοχή της “ντε φάκτο” καταστάσεως. Ποία όμως, η ωφέλεια εκ της τοιαύτης λύσεως; Μήπως δια να αποφευχθεί η τουρκοποίησις των κατεχομένων εδαφών; Αλλά θα γίνει τότε τη συγκαταθέσει και δια της υπογραφής μας. Μήπως δια να αισθανώμεθα ασφαλείς εις το υπόλοιπον τμήματα της νήσου; Πιστεύω, αντιθέτως, ότι η νομιμοποίησης των τετελεσμένων γεγονότων θα διεγείρει την τουρκική βουλιμίαν και θα ενθαρρύνει τα επεκτατικά σχέδια της Τουρκίας εις την Κύπρον».
Χρέος μας λοιπόν και σήμερα να αποφύγουμε την προσαρμογή με την κατοχή, να μην υποταχθούμε στη λογική ενός άρρωστου ρεαλισμού και να επιμείνουμε στις διαχρονικά άφθορες αξίες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης. Αυτή είναι η οφειλόμενη ανταπόκριση στο χρέος απέναντι στα μαρτύρια και τις θυσίες του λαού μας, αλλά και ως επικύρωση του αξιώματος ότι οι αγώνες δεν δικαιώνονται παρά μόνο με τη συνέχιση τους.
Συγχαίρω και πάλι θερμά τους συντελεστές της έκδοσης «Λιμανάκι Πάφου 1974» και εύχομαι να συνεχίσουν με τον ίδιο ζήλο τη δημιουργική τους προσφορά.
