Oμιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Δημήτρη Χριστόφια στην έναρξη των εργασιών της 4ης Συνόδου Κορυφής για την ενέργεια του περιοδικού “Economist”, στη Λευκωσία
14/11/2011
Θέλω να ευχαριστήσω τους οργανωτές για την πρόσκληση να απευθύνω ομιλία και να ανοίξω τις εργασίες του Συνεδρίου του περιοδικού “Economist”. Εκφράζω τα συγχαρητήριά μου στο “Economist” για το πολύ επίκαιρο και σημαντικό θέμα του φετινού ετήσιου Συνεδρίου, που καθίσταται πλέον θεσμός στα κυπριακά δρώμενα. Είμαι βέβαιος ότι το Συνέδριο θα συμβάλει ουσιαστικά στον διάλογο που βρίσκεται σε εξέλιξη για τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης, καθώς και για τις προοπτικές που διανοίγονται για την Κύπρο από την πιθανή ανεύρεση και εξόρυξη υδρογονανθράκων.
Αγαπητοί φίλοι,
Είμαστε μάρτυρες μιας ιδιαίτερα δύσκολης περιόδου για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρωζώνη αντιμετωπίζει σοβαρές απειλές και το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δέχεται ανηλεείς επιθέσεις από τους διεθνείς κερδοσκόπους. Οι δε εγγενείς και διαρθρωτικές αδυναμίες που αντιμετωπίζουν οι οικονομίες αρκετών κρατών μελών επιτείνουν το πρόβλημα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σημαντικό να προβεί σε μια ενδοσκόπηση και αξιολόγηση των οικονομικών πολιτικών που μέχρι σήμερα εφαρμόζονται και που τελικά προκάλεσαν την κρίση. Μια κρίση που δεν είναι απλά χρηματοπιστωτική κρίση ή κρίση χρέους. Είναι κρίση συστημική η οποία άπτεται του τρόπου παραγωγής, κατανομής και ανακατανομής του παραγόμενου πλούτου.
Η εμπειρία της οικονομικής κρίσης έχει αποδείξει ότι οι αγορές δεν μπορούν να αφήνονται χωρίς έλεγχο στο όνομα της ελευθερίας τους. Το κενό που δημιουργείται από την έλλειψη ελέγχου καλύπτεται από κερδοσκόπους που επιδίδονται σε επικίνδυνα παιγνίδια σε βάρος των εθνικών οικονομιών, αλλά και της οικονομίας της ΕΕ. Δεν μπορεί να εφαρμόζονται οικονομικές πολιτικές χωρίς να υπολογίζεται το κοινωνικό κόστος. Η οικονομία δεν μπορεί να αναπτύσσεται για χάρη της οικονομίας, αλλά ο πλούτος που παράγεται πρέπει να στηρίζει το κράτος πρόνοιας και τις εύλογες ανάγκες των πολιτών.
Μέσα σε αυτό το εξαιρετικά δύσκολο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον, η Κύπρος ετοιμάζεται να αναλάβει την εξαμηνιαία προεδρία της ΕΕ την 1η Ιουλίου 2012. Και από αυτό το βήμα θα ήθελα να διαβεβαιώσω όλους, και ειδικά τους Ευρωπαίους εταίρους μας, ότι η Κύπρος, χωρίς κρυφή ατζέντα, θα εργαστεί σκληρά και εποικοδομητικά με όλους, κράτη μέλη και θεσμικά όργανα, για την αντιμετώπιση και απάμβλυνση των πιεστικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ένωση.
Πρώτιστοι στόχοι είναι η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, η αποκατάσταση της οικονομικής και κοινωνικής σταθερότητας και η επάνοδος της ευρωπαϊκής οικονομίας στο δρόμο της ανάπτυξης και της προόδου, διασφαλίζοντας τα κοινωνικά δικαιώματα και κεκτημένα των ευρωπαίων πολιτών.
Αναμφίβολα, το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ένα από τα πλέον κρίσιμα για τη διασφάλιση της προοπτικής της ευρωπαϊκής οικονομίας και για ύπαρξη κοινωνικής σταθερότητας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητεί εναγωνίως τη διασφάλιση πολλαπλών πηγών ενεργειακού εφοδιασμού, επενδύοντας ταυτόχρονα στην αειφόρο ενεργειακή απόδοση και προπάντων στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και στην πράσινη ανάπτυξη.
Μέσα σε αυτήν ακριβώς τη στρατηγική επιλογή της Ευρωπαϊκής Ένωσης εμπίπτει και το μείζον ζήτημα της εξεύρεσης πηγών τροφοδοσίας της με φυσικό αέριο, που είναι η δεύτερη κυριότερη πηγή ενέργειας στην Ένωση. Σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα του 2009, στην ΕΕ το πετρέλαιο αντιπροσωπεύει το 37% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και το φυσικό αέριο φτάνει στο 24%.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ενθαρρύνει την έρευνα και την αξιοποίηση κοιτασμάτων και φυσικού αερίου από κράτη μέλη της, λαμβανομένου υπόψη ότι τα ευρωπαϊκά αποθέματα που βρίσκονται κυρίως στη Βόρεια Θάλασσα σταδιακά εξαντλούνται. Με αυτή την έννοια, η διαδικασία έρευνας για εντοπισμό και εκμετάλλευση πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία άρχισε πριν από μερικά χρόνια, έχει πολύ μεγάλη σημασία και για την ΕΕ.
Με μεθοδικές ενέργειες, αθόρυβα και χωρίς τυμπανοκρουσίες, προχωρήσαμε σε συμφωνίες οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (AOZ) της Κυπριακής Δημοκρατίας με γειτονικές μας χώρες, και συγκεκριμένα με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τον Λίβανο. Το θέμα αυτό είναι ανοικτό και με τη Συρία. Απερίφραστα θέλω να τονίσω ότι μοναδικό κριτήριο των ενεργειών μας και γνώμονας των δράσεών μας είναι το διεθνές δίκαιο και οι κανόνες του. Αποτελεί πραγματικά ευτύχημα το γεγονός ότι το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας έχει κωδικοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό, όπως αποκρυσταλλώνεται στη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανένα. Και όσοι το κάνουν, τελικά μένουν εκτεθειμένοι στη διεθνή κοινότητα.
Στόχος της κυπριακής Κυβέρνησης είναι η εμπέδωση της συνεργασίας και της ειρήνης σε ολόκληρη τη Μεσογειακή Λεκάνη. Υποστηρίζουμε και ενθαρρύνουμε όλες τις πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην περιφερειακή ειρήνη, σταθερότητα και ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή μας.
Δηλώνουμε κατηγορηματικά ότι δεν αμφισβητούμε τα κυριαρχικά δικαιώματα κανενός. Με την ίδια αποφασιστικότητα υπογραμμίζουμε ότι ούτε εμείς απεμπολούμε ή θα δεχθούμε την οποιαδήποτε αμφισβήτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Δεν αποτελεί σχήμα λόγου και δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω ότι στη σύγχρονη εποχή είναι εντελώς ανήκουστο να προωθούνται διεθνείς σχέσεις εκτός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου. Η εποχή των κανονιοφόρων και των πολεμικών ιαχών ανήκουν ανεπιστρεπτί σε άλλες, παρωχημένες εποχές.
Η έρευνα για φυσικούς πόρους και η εκμετάλλευσή τους είναι βασικό κυριαρχικό δικαίωμα ενός εκάστου των κρατών. Αυτό το δικαίωμα ασκεί το κυπριακό κράτος, στο πλαίσιο πάντοτε της διεθνούς νομιμότητας. Οι απειλές της Τουρκίας και η προσπάθειά της να υπονομεύσει και να αμφισβητήσει αυτό το δικαίωμα αποτελούν παραβίαση των διεθνών κανόνων. Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να συνεχίσει να αντιδρά στις απειλές της Τουρκίας και να συνεχίσει να της υποδεικνύει ότι πρέπει να σεβαστεί τον διεθνή νόμο και να τερματίσει την τυχοδιωκτική της πολιτική.
Η προοπτική της εξεύρεσης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων από την Κυπριακή Δημοκρατία δεν συγκρούεται με την προοπτική επίτευξης λύσης σύντομα. Αντίθετα. Αυτή η προοπτική αποδεδειγμένα και λογικά δημιουργεί κίνητρα τόσο για την τουρκοκυπριακή ηγεσία όσο και για την Τουρκία για να κινηθούν προς την κατεύθυνση της λύσης.
Πιστεύω ακράδαντα ότι η εξεύρεση και η εκμετάλλευση υδρογονανθράκων μπορεί και θα πρέπει να λειτουργήσει ως καταλύτης για την επίτευξη συμφωνημένης λύσης στο Κυπριακό στη βάση των περί Κύπρου Ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Η προοπτική που διανοίγεται για τη χώρα μας για να καταστεί σημαντικός παίκτης στη διεθνή ενεργειακή σκακιέρα προσφέροντας μια σοβαρή εναλλακτική ενεργειακή δίοδο στην ευρωπαϊκή αγορά, δεν μπορεί παρά να λειτουργεί θετικά για την ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας, αλλά και για την τουρκική ηγεσία, για να εργαστούν με ειλικρίνεια και θετικό πνεύμα για κατάληξη στις υπό εξέλιξη διακοινοτικές διαπραγματεύσεις.
Απευθύνω μήνυμα φιλίας και ειλικρινούς συνεργασίας προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Εμείς, αγαπητοί φίλοι, δεν βολευόμαστε με την κατοχή. Το μέλλον της Κύπρου δεν μπορεί να είναι η κατοχή. Το μέλλον της Κύπρου δεν μπορεί να είναι η διαίρεση. Είναι η ειρηνική επανένωση και η συμφιλίωση, η ενότητα του τόπου και του λαού.
Η επίτευξη λύσης, ο τερματισμός της κατοχής και η επανένωση της πατρίδας μας θα δημιουργήσουν τις συνθήκες έτσι ώστε με τρόπο δίκαιο όλοι οι Κύπριοι να έχουν όφελος. Μέσα στο πλαίσιο της επανενωμένης πατρίδας οι Κύπριοι –Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι- θα μπορούν πλήρως να επωφελούνται του πλούτου που χαρίζει η φύση στη χώρα μας, κάτι που δεν μπορεί να γίνει τώρα στις συνθήκες της κατοχής και της διαίρεσης. Όπως είναι γνωστό, στον διακοινοτικό διάλογο έχει ήδη συμφωνηθεί ότι η διαχείριση και η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων θα είναι αρμοδιότητα της κεντρικής ομοσπονδιακής Κυβέρνησης. Η κεντρική Κυβέρνηση θα έχει την ευθύνη να επιμερίζει μέρος των εσόδων στις δύο ομόσπονδες μονάδες.
Μήνυμα ειρήνης και δημιουργίας προοπτικών συνεργασίας απευθύνουμε και προς την ηγεσία της Τουρκίας. Είναι πραγματικά λυπηρό και ταυτόχρονα εξοργιστικά αντιφατικό και παράλογο η Τουρκία, υποψήφια προς ένταξη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να κατέχει στρατιωτικά πάνω από το 1/3 του εδάφους κράτους μέλους της Ένωσης, της Κυπριακής Δημοκρατίας, και να μην την αναγνωρίζει, όπως οφείλει να πράξει. Αν η Τουρκία θέλει να παρουσιάζεται ως σύγχρονο και φιλειρηνικό κράτος πρέπει να τερματίσει την κατοχή και να οικοδομήσει σχέσεις ισότητας και καλής γειτονίας με την Κυπριακή Δημοκρατία, σεβόμενη την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητα.
Μεγάλη παραδοξότητα αποτελεί, επίσης, και η κατά τα άλλα φιλόδοξη προσπάθεια της Τουρκίας να προωθήσει το λεγόμενο δόγμα Νταβούτογλου περί μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες. Δυστυχώς, προπάντων για τους γείτονες της Τουρκίας αλλά και για την ειρήνη και τη σταθερότητα ολόκληρης της περιοχής, το δόγμα Νταβούτογλου έχει παραμείνει ένα επικοινωνιακό σύνθημα κενό περιεχομένου. Εύχομαι και ευελπιστώ η τουρκική ηγεσία να αλλάξει την πολιτική της και να συνδράμει στη δημιουργία ενός χώρου ειρήνης και συνεργασίας στην περιοχή μας. Στη σύγχρονη εποχή, η αξιοπιστία και το βεληνεκές των κρατών μετριέται με όρους δημοκρατίας, καλής γειτονίας και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όχι με νοοτροπίες που παραπέμπουν σε νεο-οθωμανικούς συνειρμούς.
Η λύση θα δώσει τη δυνατότητα στην Τουρκία να συνεργαστεί και να αναπτύξει συνέργειες με την Ομοσπονδιακή Κύπρο και στον τομέα της ενέργειας. Αυτό θα πρέπει να κατανοήσει η Τουρκία και ανάλογα να αλλάξει την πολιτική της υπέρ της λύσης και επανένωσης παρά να παραμένει προσκολλημένη στον αναχρονισμό της διχοτόμησης που δυσμενώς θα επηρεάζει και τα δικά της συμφέροντα.
Κυρίες και κύριοι,
Οι έρευνες της Κύπρου για υδρογονάνθρακες έχουν προχωρήσει αρκετά. Οι ενδείξεις από αυτές τις έρευνες είναι ενθαρρυντικές και ελπιδοφόρες. Όπως πάντοτε, όμως, η Κυβέρνηση, λειτουργώντας υπεύθυνα, δεν βιάζεται να προβεί στις όποιες ανακοινώσεις χωρίς να υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία που να οδηγούν σε ασφαλή συμπεράσματα. Είμαστε πλέον πολύ κοντά στην ανακοίνωση αυτών των συμπερασμάτων.
Ταυτόχρονα, η Κυβέρνηση προχωρεί αποφασιστικά στην εφαρμογή των σχεδιασμών της για μετατροπή της Κύπρου σε ενεργειακό κέντρο. Αυτοί οι σχεδιασμοί περιλαμβάνουν την προκήρυξη του δεύτερου γύρου αδειοδότησης για διεξαγωγή έρευνας και σε άλλα τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ. Περιλαμβάνουν τη δημιουργία χερσαίου τερματικού σταθμού αλλά και τη δημιουργία άλλων υποδομών απαραίτητων για την υλοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί. Περιλαμβάνουν, επίσης, τη σύναψη συνεργασιών και συνεργειών με γειτονικά κράτη στον τομέα της ενέργειας. Αυτές οι συνεργασίες μπορούν να ενισχύσουν τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας για τη μετατροπή της ανατολικής Μεσογείου σε περιοχή ειρήνης και συνεργασίας.
Αγαπητοί φίλοι,
Διδασκόμενοι από το ιστορικό μας παρελθόν, χαράζουμε με σχέδιο και συγκροτημένη στρατηγική το μέλλον του τόπου μας. Ένα μέλλον ειρήνης και ανάπτυξης όπου στο επίκεντρο όλων των πολιτικών θα είναι ο άνθρωπος και οι εύλογες ανάγκες του. Με αυτό τον φακό αντικρίζουμε και το ευρύτερο ενεργειακό θέμα. Με σεβασμό στο περιβάλλον, προχωρούμε στην περαιτέρω διερεύνηση και πιθανή οικονομική εκμετάλλευση των όποιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Στηριζόμενοι στο διεθνές δίκαιο και στις σχέσεις καλής γειτονίας, είμαστε βέβαιοι ότι θα κερδίσουμε το στοίχημα και θα συμβάλουμε στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη ολόκληρης της ανατολικής Μεσογείου. Θα συμβάλουμε ως κράτος μέλος της ΕΕ στη διασφάλιση αειφόρου, ανταγωνιστικής και ασφαλούς ενέργειας στην Ένωση.
Με αυτές τις σκέψεις, και πεπεισμένος ότι οι εκλεκτοί εισηγητές θα ενδιατρίψουν σε ειδικές πτυχές της ευρύτερης θεματικής του συνεδρίου, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις ενός γόνιμου και θετικού προβληματισμού, κηρύσσω την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου. Εύχομαι σε όλους κάθε καλό.
