Πανηγυρικός λόγος της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κας Σωτηρούλας Χαραλάμπους για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940 στον Μητροπολιτικό Ναό του Σωτήρος, στη Λάρνακα
28/10/2011
«Την 28η Οκτωβρίου 1940 στην Ελλάδα δόθηκε μια προθεσμία τριών ωρών για να αποφασίσει σχετικά με τον πόλεμο ή την ειρήνη, αλλά ακόμα κι αν δίνονταν τρεις ημέρες ή τρεις εβδομάδες ή τρία έτη, η απάντηση θα ήταν η ίδια. Οι Έλληνες δίδαξαν την αξιοπρέπεια στο πέρασμα των αιώνων. Όταν όλος ο κόσμος έχασε την ελπίδα του, οι Έλληνες τόλμησαν να αμφισβητήσουν το αήττητο του γερμανικού τέρατος, υψώνοντας απέναντί του το υπερήφανο πνεύμα της ελευθερίας». [Λόγος που εκφώνησε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Franklin Roosevelt (1933-1945)].
«Συνεπώς, η λέξη ηρωισμός φοβάμαι ότι δεν αποδίδει στο ελάχιστο τις πράξεις αυτοθυσίας των Ελλήνων, οι οποίες ήταν ο καθοριστικός παράγοντας για τη νικηφόρα έκβαση της κοινής προσπάθειας των εθνών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για την ανθρώπινη ελευθερία και την αξιοπρέπεια. Εάν δεν ήταν η ανδρεία των Ελλήνων και το θάρρος τους, η έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου θα ήταν ακαθόριστη.» [Παραφρασμένο από μια από τις ομιλίες του Βρετανού Πρωθυπουργού Winston Churchill, στη Βουλή των Λόρδων στις 24 Απριλίου 1941.]
«Το 'Όχι' των Ελλήνων του ’40 ήταν ένα ηχηρό 'Όχι' απέναντι στο φασισμό, στον ολοκληρωτισμό, στον αυταρχισμό και την υποκρισία. Εξάλλου, ποτέ στην ιστορία έθνους δεν αναφέρεται πιο λακωνικό, πιο εύγλωττο αλλά και πιο πειστικό παγκόσμιο κήρυγμα. Οι δύο μόνο συλλαβές που αποτέλεσαν το πολεμικό προσκλητήριο είχαν τη δύναμη αντί να προκαλέσουν πανικό, να σημάνουν πανεθνικό συναγερμό. Διότι το 'Όχι', ο λαός το είπε με τέτοιο πάθος, ώστε συμβολίζει διά μέσου των χρόνων τον αγώνα της υπέρβασης των δυνατοτήτων του ανθρώπου για την υπόστασή του, τις αξίες του, την ελευθερία του, την αξιοπρέπειά του. Τότε ήταν η στιγμή που η ιστορία έπαυε να είναι λόγια των σχολικών βιβλίων και των πανηγυρικών λόγων και μετουσιώνονταν σε πράξη ζωής.
Το 'Όχι' της Ελλάδας έγινε αβίαστα το σύμβολο της μαρτυρικής υποδουλωμένης, ματωμένης, αλλά ζωντανής Ευρώπης». [Maurice Schumann, Υπουργός των Εξωτερικών της Γαλλίας 1969-1973]
Κυρίες και κύριοι,
Επέλεξα στην αρχή αυτού του πανηγυρικού λόγου να στηριχθώ σε αναφορές πολιτικών, οι οποίες δίνουν μια απόλυτα καθαρή εικόνα της ιστορικής παγκόσμιας σημασίας που το 'Όχι' των Ελλήνων είχε για την πορεία και την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με τα λόγια πολιτικών του παρελθόντος, 71 χρόνια μετά το έπος του 1940 μπορούμε να κατανοήσουμε ακόμα καλύτερα τη σημασία του και για το σήμερα.
Ο ελληνικός λαός, αρνούμενος να υποδουλωθεί και να παραδώσει γην και ύδωρ στον δικτάτορα Μουσολίνι, ήταν η πρώτη παραφωνία στη χορωδία της παράδοσης στο φασισμό που εξελισσόταν μέχρι εκείνη την ώρα στην Ευρώπη. Για τον ελληνικό λαό ήταν πλήρως κατανοητό ότι η αντίσταση στη πολλαπλάσια σε μέσα και όγκο πολεμική μηχανή του Μουσολίνι δεν θα ήταν εύκολη υπόθεση. Την ώρα που ο λαός είπε το 'Όχι', την Ελλάδα σκίαζε η δικτατορία του Μεταξά. Χιλιάδες πατριώτες, προοδευτικοί άνθρωποι βρίσκονταν στις φυλακές, το δε στράτευμα είχε επηρεαστεί από τις φασιστικές αντιλήψεις των δικτατόρων. Ο ελληνικός λαός μέτρησε όμως τα πράγματα, τα ζύγισε με τη ψυχή του ανθρώπου που δεν ανέχεται δικτατορίες, αποφάσισε να δώσει τη μάχη του και πολέμησε σαν λιοντάρι.
Με έκπληξη η ανθρωπότητα παρακολούθησε τη σθεναρή αντίσταση του ελληνικού στρατού στην ιταλική επίθεση. Ο περίπατος του Μουσολίνι δεν ήταν τελικά περίπατος. Οι νίκες διαδέχονταν η μία την άλλη και μέχρι την άνοιξη του 1941 οι Έλληνες θα μπορούσαν κυριολεκτικά να είχαν ρίξει τις στρατιές του Μουσολίνι στην Αδριατική. Ο φασισμός δέχτηκε την πρώτη ταπεινωτική του ήττα στα ελληνικά βουνά, δίνοντας το μήνυμα ότι δεν είναι αήττητος και ότι οι λαοί όφειλαν να αντισταθούν στον σκοταδισμό.
Η επιβίωση της επιχείρησης του Μουσολίνι ήρθε μόνο μετά τη παρέμβαση των χιτλερικών δυνάμεων με την εισβολή και την κατάληψη της Ελλάδας την άνοιξη του 1941. Η κατοχή σηματοδότησε ένα άλλο ξεχωριστό στάδιο, τον αγώνα της εθνικής αντίστασης. Μιας αντίστασης στην οποία συμμετείχε η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Μιας αντίστασης την οποία καθοδήγησαν οι προοδευτικές δυνάμεις του ελληνικού λαού και η οποία είχε ένα βαθύ πατριωτικό δημοκρατικό περιεχόμενο. Η ελληνική αντίσταση είναι γεμάτη από πρωτόγνωρα κεφάλαια πατριωτισμού. Στα βουνά και στις πόλεις οι Έλληνες, οι αντιστασιακοί, έδιναν πραγματικές μάχες που οδήγησαν στην αποτίναξη της κατοχής. Με βάση τα ιστορικά γεγονότα, η εθνική αντίσταση, της οποίας η βασική πολιτικοστρατιωτική δύναμη ήταν το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, απελευθέρωσε τα 2/3 της Ελλάδας πριν οι κατοχικές δυνάμεις αναγκαστούν να αποχωρήσουν. Οι απώλειες των Ελλήνων ήταν πολύ μεγάλες. Το σύνολο των νεκρών έφτασε τις 520.000. Περίπου ένας στους δέκα Έλληνες έδωσε τη ζωή του στη μάχη κατά του χιτλεροφασισμού.
Στη μάχη για αποτίναξη του φασισμού συνέβαλε και ο κυπριακός λαός. Στις 28 Οκτωβρίου 35 Κύπριοι φοιτητές κατετάγησαν ως εθελοντές στον ελληνικό στρατό. Με την επέκταση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, 30.000 Κύπριοι κατετάγησαν στο βρετανικό στρατό και πολέμησαν σε διάφορα μέτωπα. Στη βρετανική δύναμη που στάλθηκε στη Μέση Ανατολή να πολεμήσει περιλαμβάνονταν και 5.000 Κύπριοι, οι μισοί από τους οποίους σκοτώθηκαν, τραυματίστηκαν ή συνελήφθηκαν αιχμάλωτοι.
Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940 είναι μια επέτειος με διαχρονικά οικουμενικά μηνύματα. Ο αγώνας του ελληνικού λαού δεν έγινε μόνο για την υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων. Ήταν ένας αγώνας ενάντια στον εξανδραποδισμό του ανθρώπου, αγώνας ενάντια στο σκοταδισμό, αγώνας για την πανανθρώπινη ειρήνη. Πάνω στις αξίες, τα ιδεώδη και τα μηνύματα εκείνων των αγώνων κτίστηκαν οι σύγχρονες κοινωνίες και γεννήθηκε η ιδέα για μια ενωμένη Ευρώπη της αλληλεγγύης και της συνοχής.
Σήμερα, 71 χρόνια μετά, τιμούμε τον αγώνα των Ελλήνων του 1940 και ταυτόχρονα εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας στον λαό, στην Κυβέρνηση και στα πολιτικά κόμματα της Ελλάδας για τη σταθερή υποστήριξή τους στο δικό μας αγώνα. Ευχόμαστε στον ελληνικό λαό να ξεπεράσει τα οικονομικά προβλήματα με τα οποία βρίσκεται αντιμέτωπος και να βρεθεί σε πορεία προόδου και ανάπτυξης.
Κυρίες και κύριοι,
Σήμερα οι προκλήσεις για τον τόπο μας επιβάλλουν εγρήγορση και επαγρύπνηση. Οι εποχές που ζούμε είναι δύσκολες και περισσότερο από ποτέ ο τόπος μας χρειάζεται ομοψυχία και συσπείρωση. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας μετέβη ήδη στη Νέα Υόρκη για να συμμετάσχει με δημιουργική και εποικοδομητική διάθεση στη συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ντερβίς ΄Ερογλου. Αμετάθετος στόχος μας παραμένει η επίτευξη μιας συνολικά βιώσιμης και λειτουργικής λύσης που να επανενώνει τον λαό, το έδαφος, την οικονομία, τους θεσμούς. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μετέβη στη Νέα Υόρκη έτοιμος να υπερασπιστεί τις αρχές λύσης του Κυπριακού. Αυτές τις κρίσιμες ώρες επιβάλλεται η επίδειξη της απαιτούμενης ενότητας, συναίνεσης, αλληλεγγύης και προσήλωσης στη δημοκρατία και τους θεσμούς της από όλους τους πολιτικούς χώρους για να υπερβούμε τα προσκόμματα, να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις, να αντιμετωπίσουμε την προκλητικότητα της Τουρκίας και τη μη εποικοδομητική στάση της τουρκοκυπριακής ηγεσίας στις διαπραγματεύσεις.
Η ενότητα των πολιτικών δυνάμεων αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για να δώσουμε με επιτυχία τη μάχη της Κύπρου. Δεν θέλουμε, ούτε επιδιώκουμε, να παρασιωπείται η οποιαδήποτε διαφορετική ή επικριτική άποψη για θέσεις, χειρισμούς ή προτάσεις της δικής μας πλευράς. Αναμένουμε, όμως, τη μέγιστη δυνατή συμπόρευση σε σχέση με τον στρατηγικό μας στόχο και τους βασικούς άξονες της πολιτικής και τακτικής μας για την επίτευξή του. Αυτό είναι το πατριωτικό καθήκον όλων μας.
Κυρίες και κύριοι,
Αντλούμε δύναμη από τον αγώνα των Ελλήνων ενάντια στο φασισμό. Υποκλινόμαστε μπροστά στο μεγαλείο των μικρών που αντιστάθηκαν στο άδικο και απάνθρωπο και καταθέτουμε για ακόμη μια φορά την πίστη και τη δέσμευσή μας στα πανανθρώπινα ιδανικά της ειρήνης, της δημοκρατίας, του σεβασμού, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της προόδου.
Τιμή και δόξα σε όλους όσοι έδωσαν τη ζωή τους για να ζούμε εμείς ελεύθεροι.
