Απάντηση του Υπουργείου Παιδείας σε δημοσιεύματα στον ημερήσιο Τύπο σχετικά με δηλώσεις του Συνδέσμου Εκδοτών Κυπριακού Βιβλίου
13/07/2011
Σε απάντηση δημοσιευμάτων στον ημερήσιο Τύπο των τελευταίων ημερών, στα οποία περιέχονται διάφορες κατηγορίες και ισχυρισμοί του Συνδέσμου Εκδοτών Κυπριακού Βιβλίου (Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ) σε σχέση με την πολιτική που εφαρμόζει το Υπουργείο Παιδείας για το κυπριακό βιβλίο (επιχορηγήσεις εκδόσεων, συμμετοχή εκδοτών στις εκθέσεις βιβλίου στο εξωτερικό, κάλυψη εξόδων συμμετοχής εκδοτών σε εκθέσεις βιβλίου στην Ελλάδα, στήριξη λειτουργίας βιβλιοπωλείου στην Αθήνα), οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού επιθυμούν να διευκρινίσουν τα ακόλουθα:
· Το «Σχέδιο Στήριξης Εκδοτικών Οργανισμών για την Παραγωγή Ειδικών Εκδόσεων», το οποίο εφαρμόζεται από το 2009, διαμορφώθηκε από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες κατόπιν διαβούλευσης με το Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. και τα σωματεία που εκπροσωπούν τους συγγραφείς. Οι θέσεις και τα σχόλια που δόθηκαν από τον Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. στο στάδιο που προηγήθηκε της τελικής διαμόρφωσης του Σχεδίου δεν αγνοήθηκαν, αλλά λήφθηκαν υπόψη και ικανοποιήθηκαν στον βαθμό του δυνατού. Δεν ικανοποιήθηκαν βέβαια απαιτήσεις όπως π.χ. η επιχορήγηση των εκδόσεων να ανέρχεται στο 100% των δαπανών των αιτητών, το ανώτατο όριο της χορηγίας να καθοριστεί στις €27.000 / έκδοση κ.λ. Εκείνο που ο Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. επιλέγει να μην λαμβάνει υπόψη του είναι το εξής ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Σχεδίου τούτου: ότι δηλαδή το ίδιο το Σχέδιο συνιστά στήριξη προς τους εκδότες, αφού προνοεί για την κάλυψη σημαντικού μέρους του κόστους παραγωγής μιας έκδοσης. Παρόμοιο καθεστώς ενίσχυσης (δηλ. επιχορήγησης του κόστους παραγωγής ενός συγκεκριμένου προϊόντος/ πολιτιστικού αγαθού) δεν υφίσταται, εξ όσων έχουμε υπόψη μας, για άλλους κλάδους των κυπριακών επιχειρήσεων, ούτε βέβαια εφαρμόζονται παρόμοια Σχέδια για τις εκδόσεις σε άλλες χώρες (ευρωπαϊκές). Ουσιαστικά, αυτό που τίθεται υπό αμφισβήτηση σε σχέση με το συγκεκριμένο Σχέδιο είναι το δικαίωμα (και η υποχρέωση) του Υπουργείου, που έχει την ευθύνη για το σχεδιασμό και εφαρμογή της δημόσιας πολιτικής για στήριξη του βιβλίου, να χαράζει εντός των επιτρεπόμενων από την νομοθεσία πλαισίων την πολιτική που κατά την κρίση του προάγει το καλώς νοούμενο δημόσιο συμφέρον στον τομέα της αρμοδιότητας του, έστω και αν αυτή δεν εξυπηρετεί τα ιδιαίτερα συμφέροντα εκείνων που την αμφισβητούν στον επιθυμητό γι΄ αυτούς βαθμό.
Το Σχέδιο αποτελεί μέτρο που αποσκοπεί σε στοχευμένη παρέμβαση στον χώρο των εκδόσεων, η οποία επιτυγχάνεται με την παροχή οικονομικών κινήτρων προς εκδοτικούς οργανισμούς για την παραγωγή αξιόλογων και σημαντικών εκδόσεων κυπρολογικού περιεχομένου και αναφοράς και επιστημονικού χαρακτήρα (τις «ειδικές εκδόσεις»), οι οποίες εμπλουτίζουν και εμβαθύνουν τις γνώσεις για τον κυπριακό πολιτισμό. Ο εστιασμός του Σχεδίου στην κατηγορία αυτή των εκδόσεων του προσδίδει στρατηγικό βάθος, κάτι που έλειπε από προγράμματα για την επιχορήγηση εκδόσεων που εφαρμόζονταν στο παρελθόν.
Για τη στήριξη των λογοτεχνικών βιβλίων και των ίδιων των συγγραφέων, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού εφαρμόζει, ήδη από το 2009, ειδικό μέτρο για την αγορά εκδόσεων Κυπρίων συγγραφέων για εμπλουτισμό δημοτικών και κοινοτικών βιβλιοθηκών. Σύμφωνα με το μέτρο αυτό, ο κατάλογος με τις εκδόσεις που αγοράζονται κάθε έτος (τουλάχιστον 100 αντίτυπα από κάθε τίτλο) καταρτίζεται μετά την ολοκλήρωση των εργασιών των Κριτικών Επιτροπών για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας και σε αυτόν περιλαμβάνονται εκδόσεις οι οποίες κατατάσσονται, με βάση την αξιολόγηση που γίνεται στο πλαίσιο των αξιολογήσεων για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, στις πρώτες πέντε θέσεις ανά κατηγορία (περιλαμβανομένης της έκδοσης στην οποία θα απονέμεται το Βραβείο για τη συγκεκριμένη κατηγορία). Οι κατηγορίες των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας είναι: Ποίηση, Μυθιστόρημα, Διήγημα, Χρονικό – Μαρτυρία, Δοκίμιο – Μελέτη, Πρωτοεμφανιζόμενου Λογοτέχνη, Λογοτεχνικό έργο στην Κυπριακή διάλεκτο, Μελέτη για τον πολιτισμό και τη λογοτεχνία της Κύπρου από μη Κύπριο συγγραφέα, Παιδική Λογοτεχνία, Νεανική Λογοτεχνία και Εικονογράφηση.
· Για τη συμμετοχή του Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. σε διεθνείς εκθέσεις βιβλίου οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες προχώρησαν στην επεξεργασία ειδικού Σχεδίου («Σχέδιο Ενίσχυσης της Προώθησης και Προβολής των Κυπριακών Εκδόσεων σε Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου στο Εξωτερικό»), το οποίο ο Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. δεν έχει μέχρι σήμερα αξιοποιήσει. Πρόκειται για χρηματοδοτικό εργαλείο το οποίο - αντίθετα με τα ισχυριζόμενα - προβλέπει για τη χρηματοδότηση μέχρι του 100% των επιλέξιμων δαπανών συμμετοχής στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου, σε αντίθεση με το καθεστώς που ίσχυε προηγουμένως για επιχορήγηση των συμμετοχών του Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. σ’ αυτές (σύμφωνα με το οποίο επιχορηγούνταν με το 80%). Το συγκεκριμένο Σχέδιο προνοεί για την κάλυψη του συνόλου των επιλέξιμων δαπανών (ενοίκιο περιπτέρου, τεχνικό εξοπλισμό και λειτουργικά έξοδα περιπτέρου, παραγωγή καταλόγου συμμετοχής, μεταφορά βιβλίων και άλλου υλικού, αεροπορικά εισιτήρια για δύο άτομα ανά έκθεση) στο 100% (ουσιαστικά δεν πρόκειται για επιχορήγηση αλλά για χρηματοδότηση), ενώ προνοεί επίσης και για την κατ΄ αποκοπή παραχώρηση ημερησίου ποσού €150 / άτομο για κάλυψη δαπανών διαμονής / διατροφής. Ας σημειωθεί ότι τα δυο Σχέδια που εφαρμόζει το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού για συμμετοχή επιχειρήσεων / βιομηχανιών κυπριακών προϊόντων / υπηρεσιών σε εμπορικές εκθέσεις στο εξωτερικό δεν προσφέρουν στις επιχειρήσεις που συμμετέχουν σ’ αυτές τους ευνοϊκούς όρους που προσφέρει το Σχέδιο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού για συμμετοχή στις εκθέσεις βιβλίου στο εξωτερικό.
· Τα τελευταία χρόνια, οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες παραχώρησαν στο Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. σημαντικές οικονομικές ενισχύσεις για τη συμμετοχή του σε μη διεθνείς εκθέσεις βιβλίου στην Ελλάδα (Έκθεση Βιβλίου και Γιορτή του Βιβλίου στην Αθήνα, Έκθεση Βιβλίου στο Λευκό Πύργο Θεσσαλονίκης). Η στήριξη των συμμετοχών αυτών στο παρελθόν από πλευράς Πολιτιστικών Υπηρεσιών δεν οδήγησε όμως ποτέ στη συνομολόγηση κάποιας δεσμευτικής συμφωνίας μεταξύ Πολιτιστικών Υπηρεσιών – Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ., σύμφωνα με την οποία οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες όφειλαν εσαεί να καλύπτουν τις δαπάνες των συμμετοχών του Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. σ’ αυτές τις εκθέσεις. Για να εξετάσουν το ενδεχόμενο της συνέχισης αυτού του είδους της στήριξης οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες ζήτησαν από το Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. να τους δοθεί έκθεση με συγκεκριμένα στοιχεία και μετρήσιμα αποτελέσματα ώστε να μπορέσουν να επαναξιολογήσουν τις εν λόγω συμμετοχές του Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. στις υπό αναφορά εκθέσεις και να δικαιολογήσουν την παραχώρηση περαιτέρω ενίσχυσης. Ο Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. δεν έχει ακόμα ανταποκριθεί σ’ αυτό το θέμα.
· Το θέμα της επιχορήγησης των λειτουργικών δαπανών βιβλιοπωλείου του Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. στην Αθήνα επαναφέρεται από το Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. με κάθε ευκαιρία. Το θέμα τούτο έχει εξαντλητικά διερευνηθεί και έχει δοθεί επίσης και η αρνητική γνωμοδότηση του Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων. Οι ιθύνοντες του Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ. έχουν ενημερωθεί γραπτώς ήδη από το 2006, επιμένουν όμως να το επαναφέρουν με κάθε ευκαιρία και να εκφράζουν την αποδοκιμασία τους για τη δήθεν άρνηση των Πολιτιστικών Υπηρεσιών να τους βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.
· Όσον αφορά στο Φεστιβάλ Κυπριακού Βιβλίου, οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες αφού το αξιολόγησαν, έκριναν ότι, ως δραστηριότητα, αυτή δεν έπρεπε να επιχορηγείται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού αφού δεν πληρούσε τους επιδιωκόμενους στόχους.
