Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Δημήτρη Χριστόφια στη «Διεθνή Συνάντηση για την Ειρήνη» που διοργανώνεται από την κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου, στη Βαρκελώνη
03/10/2010Να μη μεταδοθεί πριν τις 7.30 μ.μ.
Εξοχότατοι,
Διακεκριμένοι ηγέτες Χριστιανικών Εκκλησιών και των μεγάλων θρησκειών του κόσμου. H παρούσα συνάντηση στη Βαρκελώνη αντικατοπτρίζει τη μακρά ιστορία του διαλόγου που επιδιώκει η Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου. Πρόκειται για ένα διάλογο που διήρκεσε για 25 σχεδόν χρόνια, στα ίχνη που χάραξε το «πνεύμα της Ασίζης», της πόλης στην οποία ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β' εγκαινίασε το 1986 την πρώτη διαθρησκευτική συνάντηση για την ειρήνη.
Διατηρώ ακόμη ζωντανή την ανάμνηση της Συνάντησης του 2008, που φιλοξενήθηκε στην Κύπρο. Ήταν μια εξαιρετική εκδήλωση στην καρδιά της Μεσογείου, σε μια χώρα που εξακολουθεί να βρίσκεται διαιρεμένη μετά την εισβολή και την επακόλουθη κατοχή του βόρειου τμήματός της από τα τουρκικά στρατεύματα. Οι θρησκείες δεν θα μπορούσαν να επιλέξουν ιδανικότερο μέρος για να παρακολουθήσουν από κοντά τα δεινά που προκαλεί ο πόλεμος, αλλά και να δώσουν ένα μήνυμα ελπίδας. Κατά τις ημέρες της Συνάντησης, η Κύπρος κατέστη σταυροδρόμι για πολλούς ανθρώπους διαφορετικών θρησκειών και πολιτισμών. Από τους αρχαίους χρόνους, η Κύπρος ανέκαθεν αποτελούσε γέφυρα ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς. Εξακολουθεί ακόμη να είναι, παρά τη σοβαρή πληγή που άφησε η διαίρεση. Ο λαός της Κύπρου γνωρίζει τι σημαίνει ειρήνη, γιατί γνώρισε και συνεχίζει να βιώνει τον πόνο του πολέμου και τη βίαιη εκδίωξη από τις πατρογονικές εστίες.
Για τους λόγους αυτούς, υποδέχθηκα με χαρά τη Συνάντηση του 2008, μαζί με το λαό της Κύπρου και, ως εκ τούτου, θα ήθελα να ευχαριστήσω εκ νέου την Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου και ειδικότερα τον ιδρυτή της, φίλο μου, Καθηγητή Andrea Riccardi, για την άρτια διοργάνωση.
Θέλησα να ανακαλέσω το μεγάλο αυτό γεγονός και κατά την επίσκεψη της Αυτού Αγιότητας Πάπα Βενέδικτου 16ου στην Κύπρο, τον περασμένο Ιούνιο, εκφράζοντας εκ νέου την επιθυμία μας "να καταστεί η Κύπρος μοντέλο για τη συνύπαρξη των πολιτισμών, ένα μοντέλο του πολιτισμού του μέλλοντος". Το μήνυμα ειρήνης που εξαγγέλθηκε μετά την ολοκλήρωση των συνεδριάσεων του 2008 φθάνει σήμερα εδώ: "Κανένας άνθρωπος, κανένα έθνος, καμία κοινότητα δεν είναι νησί. Υπάρχει πάντα η ανάγκη για τον πλησίον, τη φιλία, τη συγχώρεση και την αλληλεγγύη. Έχουμε ένα κοινό παγκόσμιο πεπρωμένο: Είτε να ζούμε μαζί σε συνθήκες ειρήνης ή να χαθούμε μαζί [...] Κανένα μίσος, κανένας πόλεμος, κανένα τείχος μπορεί να αντισταθεί στην προσευχή, στην ήρεμη αγάπη που αγαπά το διάλογο, τη συγχώρεση. Ο διάλογος δεν αποδυναμώνει, αλλά ενισχύει. Είναι η πραγματική εναλλακτική λύση στη βία. Τίποτα δεν χάνεται με τον διάλογο”.
Σε όλη τη ζωή μου επιδιώκω να σκέφτομαι με αυτό το πνεύμα: Την εξεύρεση των λόγων για συναίνεση. Η τελευταία λέξη δεν μπορεί να είναι ουδέποτε αυτή της διαίρεσης, της πικρίας, της σύγκρουσης. Επιθυμώ να το επιβεβαιώσω για ακόμη μια φορά στη Βαρκελώνη, την άλλη πλευρά της πολυτάραχης Μεσογείου. Οι χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο είναι κόσμοι όπου ζουν και κινούνται λαοί με διαφορετικές εθνικές και θρησκευτικές κουλτούρες. Η συμβίωση είναι δύσκολη. Το να ζούμε μαζί αποτελεί κοινή πρόκληση. Είναι πράγματι αληθές, ότι ο πολιτισμός δεν αναζητεί μια μυθική καθαρότητα, αλλά την ανάμειξη, το αποτέλεσμα της αλληλοεπίδρασης μεταξύ διαφορετικών ταυτοτήτων και της ιστορίας. Ένας κόσμος στον οποίο ο διπλανός, ο διαφορετικός καταπιέζεται και καταργείται θα αποτελούσε τη γη της βαρβαρότητας. Ο πραγματικός πολιτισμός είναι αυτός της συμβίωσης.
Ως εκ τούτου, από την εκλογή μου στο αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας το 2008, συνεχίζουμε να δίνουμε με συνέπεια τον αγώνα μας με στόχο την επανένωση της Κύπρου και την απαλλαγή από την κατοχή. Συνομιλούμε ώστε να πετύχουμε μια αμοιβαία αποδεκτή συμφωνία, ώστε να δώσουμε στην ειρήνη μια πραγματική ευκαιρία. Γνωρίζουμε ότι πρόκειται για μια δύσκολη προσπάθεια, αλλά οφείλουμε να κτίσουμε ένα μέλλον ειρηνικό και να παραδώσουμε μια επανενωμένη πατρίδα στις γενιές που ακολουθούν. Φιλόξενη γη για όλα τα παιδιά της: Ελληνοκύπριους, Τουρκοκύπριους, Μαρωνίτες, Αρμένιους και Λατίνους. Σε μια Ευρώπη που ενώνει είναι αδιανόητο η Κύπρος και ο λαός της να παραμένουν διαιρεμένοι.
Ο πόλεμος αφήνει σχεδόν πάντα μια μολυσμένη κληρονομιά με μίση και πικρίες που δεν επιλύει τα προβλήματα. Χρειάζεται υπομονή για να αναδομηθεί μέσα από τον διάλογο η ανθρώπινη συμβίωση. Όπως ο καθηγητής Riccardi, ανέφερε: «Ένας νέος κόσμος είναι δυνατός όχι διά μαγείας, μα ως αποτέλεσμα της επίμονης διαδικασίας ανοικοδόμησης ενός πολιτισμού συμβίωσης, του μικρού καθημερινού διαλόγου, της συνεύρεσης, του σεβασμού της ελευθερίας και της προσωπικότητας των άλλων, της αλληλεγγύης προς όφελος των πιο φτωχών και μικρών». Το πιστεύω και εγώ.
Βαδίζουμε σε ένα δύσκολο μονοπάτι της ιστορίας. Πολλές ασφαλιστικές δικλείδες του παρελθόντος έχουν κλονιστεί. Σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη βιώνουμε το αίσθημα της ανησυχίας για τον κλονισμό που διέρχεται ο ανθρώπινος πολιτισμός. Αξίες, ηθική, το δίκαιο: έχουν όλα κλονισθεί. Ο άνθρωπος χάνει τη θέση του στο κέντρο της σκέψης και των πράξεών μας. Γινόμαστε μάρτυρες συμβάντων απάνθρωπης σκληρότητας. Οι θλιβερές συνέπειες ενός άνισου οικονομικού συστήματος είναι ενώπιον όλων μας: Ολόκληροι λαοί καταδικασμένοι να ζουν σε συνθήκες φτώχιας και απόλυτης μιζέριας. Η έλλειψη προοπτικής και διαλόγου, ωθεί πολλούς σε πράξεις απόγνωσης. Στην Ευρώπη βλέπουμε να αναβιώνουν φωνές μη ανεκτικότητας, περιθωριοποίησης και ρατσιστικές προσεγγίσεις. Παντού η οικονομική αβεβαιότητα αυξάνει τις ανησυχίες: Ετσι οι φτωχοί γίνονται ένας εύκολος αποδιοπομπαίος τράγος για τους φόβους και τις ανασφάλειές μας.
Χρειαζόμαστε μια ριζική αλλαγή της πολιτικής ηθικής. Τί οφείλει να πράξει η πολιτική και οι ηγέτες έναντι της κατάστασης αυτής; Το διατυπώνω απλά: Πρέπει να «υπερβεί τα όρια», δηλαδή να εισαγάγει ανθρωπιά και ηθική στην πολιτική. Με αυτήν τη φράση θα ήθελα να συνοψίσω την ιδανική μορφή του πολιτικού άνδρα που δεν ακολουθεί την παρόρμηση της στιγμής και δεν πέφτει στις παγίδες της συγκίνησης.
Η υπέρβαση των ορίων δείχνει το κουράγιο που απαιτείται για να ακολουθήσει κανείς την κατεύθυνση που ξεπερνά τον εγωισμό των λίγων και τους φόβους των πολλών. Η πρόκληση είναι πολυσύνθετη, αλλά πρέπει να αντιμετωπισθεί με θάρρος και ταπεινότητα, έχοντας ως στόχο την ανάπλαση του μέλλοντος και όχι την τυφλή αποδοχή του.
Αυτό ακριβώς επιδιώκουμε να επιτύχουμε και εμείς στο νησί μας, την Κύπρο. Είναι αυτό που πρέπει να γίνει πράξη στην Ευρώπη. Δεν κρύβω τις δυσκολίες. Ωστόσο, είναι απαραίτητο η υπέρβαση των ορίων να προηγείται αυτής του γενικού συμφέροντος της ομάδας ή, ακόμη χειρότερα, μερικών ελίτ. Μόνο με αυτό τον τρόπο τα όνειρά μας για συνύπαρξη και δικαιοσύνη μπορούν να υλοποιηθούν.
Αλλά, η πολιτική δεν μπορεί να κάνει τα πάντα. Μέρος της ευθύνης ανήκει σε εσάς, τους διακεκριμένους εκπροσώπους των μεγάλων θρησκειών του κόσμου. Βλέπω ανάμεσά σας τους ηγέτες που μπορούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε μια προσπάθεια για απάλειψη της δυσπιστίας. Βλέπω σε σας τους πνευματικούς ταγούς που εστιάζουν την προσοχή τους στις πιο ευγενείς αξίες, συμπεριλαμβανομένου του πιο σημαντικού, που είναι το δικαίωμα στη ζωή και την ειρηνική συνύπαρξη, ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματος, την εθνική καταγωγή και τον πολιτισμό.
Οι πεφωτισμένοι θρησκευτικοί ηγέτες και οι θαρραλέοι πολιτικοί ηγέτες οφείλουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να ξεπεράσουν τα διασυνοριακά εμπόδια σε όλους τους τομείς της ζωής. Όπως είπα και στην Κύπρο: "Υπάρχει χώρος στο μικρό κόσμο μας για όλους τους πολιτισμούς και όλες τις θρησκευτικές πεποιθήσεις σε μια θετική και δημιουργική συμβίωση προς όφελος του ανθρώπου και της ευημερίας του».
Ένα κοινό έδαφος δράσης αποτελεί η δικαιοσύνη, κυρίως όσον αφορά τους πιο φτωχούς. Γι' αυτόν τον λόγο η Πρεσβεία μας στην Αγία Έδρα παρακολουθεί με μεγάλο ζήλο όχι μόνο τον διαθρησκευτικό διάλογο, αλλά και τη συνεργασία για ένα κόσμο πιο δίκαιο. Θέλησα η Κυβέρνησή μου να συνεργασθεί με την Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου στην Αφρική, υποστηρίζοντας τη θεραπευτική αγωγή κατά του ΑIDS στο Μαλάουι και στη Γουινέα-Κονάκρι. Πρόκειται για μια πράξη αλληλεγγύης που υπενθυμίζει ότι δεν μπορούμε να εθελοτυφλούμε μπροστά στις επώδυνες συνέπειες της σοβαρής αυτής πανδημίας στην αφρικανική ήπειρο. Και αυτός, επίσης, είναι ένας άλλος τρόπος για να υπερβούμε τα όρια.
Η συνάντησή μας στη Βαρκελώνη είναι η εικόνα της υπέρβασης των ορίων που υπάρχουν ανάμεσά μας. Το ότι βρισκόμαστε εδώ όλοι μας, ο ένας στο πλευρό του άλλου, αποτελεί μια δέσμευση. Σήμερα λέμε ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε ο καθένας μόνος του, χωρίς ειρήνη. Ζητάμε την αποδοχή της πρόκλησης ενός νέου ανθρωπισμού του διαλόγου, υπό το φως των διάφορων πολιτιστικών, θρησκευτικών και λαϊκών παραδόσεων. Η συνύπαρξη αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση της εποχής μας. Ο πολιτισμός της «συμβίωσης» είναι απαραίτητος στον πολυτάραχο κόσμο μας, ούτως ώστε να γίνει πιο δίκαιος και ειρηνικός.
