Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Δημήτρη Χριστόφια στην εκδήλωση μνήμης και τιμής για τον Εθνάρχη Μακάριο και τους πεσόντες στο πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, στην Παναγιά
30/07/2010
Να μη μεταδοθεί πριν τις 7.30 μ.μ.
Συμπατριώτισσες και συμπατριώτες,
Ευχαριστώ για την πρόσκληση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιστορικού Πολιτιστικού Κέντρου Εθνάρχη Μακαρίου Γ’ Παναγιάς, για να προσφωνήσω την καθιερωμένη ετήσια εκδήλωσή του, με την οποία τιμά τον αείμνηστο Εθνάρχη Μακάριο και τους πεσόντες στο προδοτικό πραξικόπημα και στην επακόλουθη βάρβαρη τουρκική εισβολή.
Η εκδήλωση απόψε έχει πολυδιάστατη σημασία. Είναι εκδήλωση καταδίκης του δίδυμου εγκλήματος, του προδοτικού πραξικοπήματος και της εισβολής του Αττίλα που αιματοκύλισε την Κύπρο. Είναι, όμως, παράλληλα εκδήλωση Μνήμης και Τιμής. Επιβάλλεται να θυμούνται οι παλαιότεροι που έζησαν τα θλιβερά αυτά γεγονότα και να εξηγούν στους νεότερους το πώς φτάσαμε στη μεγάλη αυτή τραγωδία του 1974. Επιβάλλεται όχι μόνο να θυμόμαστε, αλλά και να ερμηνεύουμε σωστά αυτά τα ιστορικά γεγονότα. Η μελέτη της ιστορίας και η συνειδητοποίηση των τραγικών λαθών του παρελθόντος θα βοηθήσει εμάς που ζήσαμε τα γεγονότα, αλλά κυριότερα τις νεότερες γενιές, να αντιληφθούμε την ανάγκη σφυρηλάτησης της ενότητας και της ομοψυχίας του λαού μας. Θα βοηθήσει στην κατανόηση του ρόλου που διαδραμάτισαν τα ξένα κέντρα αποφάσεων στην υλοποίηση των απεχθών αυτών εγκλημάτων κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας και του κυπριακού λαού, με στόχο την εξυπηρέτηση δικών τους γεωστρατηγικών συμφερόντων. Περαιτέρω, θα λειτουργήσει ως πυξίδα στον αγώνα που διεξάγουμε για την εξεύρεση μιας δίκαιης, βιώσιμης και λειτουργικής λύσης, που θα επανενώσει το έδαφος, το λαό, την κοινωνία, την οικονομία και τους θεσμούς.
Πέραν τούτου, απόψε αποτίνουμε φόρο τιμής στον Εθνάρχη Μακάριο, στους ήρωες της Δημοκρατικής Αντίστασης και στους ήρωες και πεσόντες κατά την τουρκική εισβολή. Όλους εκείνους που βάζοντας την πατρίδα, τη μικρή και νεοσύστατη Κυπριακή Δημοκρατία, πάνω από την ίδια τη ζωή τους, όρθωσαν το ανάστημά τους και πολέμησαν για να μην περάσει ο φασισμός και για να μην περάσει ο εισβολέας. Σε αυτούς οφείλουμε τη δημοκρατία, την αξιοπρέπειά μας, το δικαίωμα μας να νιώθουμε ελεύθεροι άνθρωποι και να συνεχίζουμε την πάλη για να δικαιώσουμε αυτό τον τόπο.
Φίλες και φίλοι,
Ο Μακάριος, ένας άνθρωπος με όραμα για τον τόπο του και το λαό του, ήταν ο ηγέτης της Κύπρου σε καιρούς χαλεπούς. Η ζωή του ήταν συνυφασμένη με την πορεία της Κύπρου και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ηγήθηκε του αντιαποικιακού αγώνα με στόχο μια ελεύθερη Κύπρο. Ηγήθηκε της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στα πρώτα δύσκολα χρόνια της ανεξαρτησίας και των διακοινοτικών συγκρούσεων. Προσπάθησε με όλες του τις δυνάμεις να προστατεύσει τον κυπριακό λαό από τις επιβουλές των ξένων για κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επέζησε της μεγάλης συνομωσίας του πραξικοπήματος της χούντας των Αθηνών και της ΕΟΚΑ Β’ και της τουρκικής εισβολής και κατοχής και ηγήθηκε της επίπονης προσπάθειας να σταθούμε και πάλι στα πόδια μας μετά την τραγωδία του 1974.
Η ιστορία θα τον κρίνει όπως θα κρίνει όλους μας. Κανείς όμως δεν δικαιούται να αμφισβητήσει τον πατριωτισμό του και το χάρισμά του να εμπνέει και να ενώνει τον κυπριακό λαό. Πραγματιστής και έτοιμος να αναλάβει το βάρος των ευθυνών και των αποφάσεων πήρε, σε κρίσιμες και ιστορικές στιγμές για τον τόπο, αποφάσεις που καθόρισαν το μέλλον του τόπου. Ηγήθηκε του αντιαποικιακού αγώνα, αλλά στράφηκε στην ανεξαρτησία όταν κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να έχει άλλη κατάληξη. Πάλεψε για να διασώσει την Κυπριακή Δημοκρατία και την υπόστασή της, όταν ξενοκίνητες δυνάμεις εργάζονταν για την κατάλυσή της. Πέραν τούτου και παρά το ότι η τουρκική εισβολή που λάβωσε τον τόπο μας, λάβωσε βαθιά και τη δική του καρδιά, βρήκε το θάρρος και τη δύναμη να δεχθεί ως βάση της λύσης που θα απάλλασσε τον τόπο από την κατοχή και θα μας έδιδε την ευκαιρία να επιβιώσουμε ως κράτος και ως λαός, την ομοσπονδία.
Αγαπητοί μου,
Ο Μακάριος έφυγε. Αναλάβαμε όμως την εντολή και έχουμε την ευθύνη να δικαιώσουμε την Κύπρο και το λαό μας. Έχουμε ευθύνη έναντι αυτών που έφυγαν, αλλά και έναντι των νεότερων γενιών, να απελευθερώσουμε και να επανενώσουμε τον τόπο μας.
Τονίζω ξανά ότι το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η επίτευξη ομοψυχίας και ενότητας στο εσωτερικό μας μέτωπο. Γιατί όπως μας διδάσκει η τραγωδία του 1974, ευθύνες για την κυπριακή τραγωδία υπάρχουν και σε μας τους Κύπριους. Ο εθνικισμός και ο σωβινισμός ο οποίος αναπτύχθηκε σε συγκεκριμένους κύκλους των δύο κοινοτήτων συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την υλοποίηση του προδοτικού πραξικοπήματος και, στη συνέχεια, της τουρκικής εισβολής.
Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι σχέδια για διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και διχοτόμηση της Κύπρου, ήταν γνωστό ότι υπήρχαν πολύ πριν το 1974. Κάποιοι από εμάς προειδοποιούσαν ότι οι ενέργειες των εξτρεμιστικών στοιχείων οδηγούσαν με μαθηματική ακρίβεια στην καταστροφή. Κάποιοι από εμάς προειδοποιούσαν ότι η Τουρκία παραμόνευε και ανέμενε την κατάλληλη πρόφαση για να διχοτομήσει το κράτος μας. Δυστυχώς, όμως, οι προειδοποιήσεις αυτές δεν εισακούστηκαν. Οι εκκλήσεις του Μακαρίου για ομόνοια απευθύνονταν σε ώτα μη ακουόντων.
Βρισκόμαστε εδώ σήμερα, 36 χρόνια μετά το δίδυμο έγκλημα και 50 χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε μια χώρα με ανοικτές πληγές, έχοντας λάβει τη λαϊκή εντολή να απελευθερώσουμε τον τόπο μας από την κατοχή και τον εποικισμό και να επανενώσουμε το έδαφος, το λαό, τους θεσμούς, την οικονομία και την κοινωνία μας.
Επαναλαμβάνω δημοσίως την υπόσχεσή μου για συνέχιση και εντατικοποίηση των προσπαθειών για τη δικαίωση του λαού μας. Για επιστροφή των προσφύγων στις πατρογονικές τους εστίες, για δικαίωση των εγκλωβισμένων μας και των αγώνων των νεκρών ηρώων μας. Για δικαίωση των συγγενών των αγνοουμένων, οι οποίοι ζουν καθημερινά για 36 χρόνια ένα Γολγοθά, με στόχο της ζωής τους την διακρίβωση της τύχης των αγαπημένων τους προσώπων. Εργαζόμαστε για μια λύση που θα σέβεται τον κάθε Κύπριο, Ελληνοκύπριο ή Τουρκοκύπριο, τα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες του.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν μπορούμε και δεν έχουμε το δικαίωμα να αφήσουμε τις επερχόμενες γενιές εκτεθειμένες στους κινδύνους που δημιουργεί η παράνομη παρουσία των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο και η συνέχιση της παρούσας κατάστασης.
Συμπατριώτισσες, συμπατριώτες,
Καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την επίτευξη της πολυπόθητης απελευθέρωσης και επανένωσης του τόπου μας. Η πολιτική μας για επίτευξη λύσης στο Κυπριακό στηρίζεται σε ολοκληρωμένη στρατηγική και τακτική. Διεκδικήσαμε και επιτύχαμε την ιδιοκτησία της διαδικασίας των συνομιλιών. Διεκδικήσαμε, και έγινε αποδεκτό από τη διεθνή κοινότητα, ότι η όλη διαδικασία δεν θα διέπεται από αυστηρά χρονοδιαγράμματα και επιδιαιτησία.
Στοχεύουμε, παράλληλα, μέσα από την ανάπτυξη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών, να πετύχουμε τη συνέργεια των διάφορων παραγόντων που μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο στη λύση του Κυπριακού.
Ευελπιστούμε ότι οι πρόσφατες προτάσεις μας θα δώσουν νέα ώθηση στη διαδικασία. Συγκεκριμένα, προτείνουμε τη διασύνδεση της συζήτησης τριών κεφαλαίων του Κυπριακού στη διαδικασία των συνομιλιών: του περιουσιακού, των εδαφικών αναπροσαρμογών και της μετανάστευσης, ιθαγένειας, αλλοδαπών και ασύλου. Είναι ξεκάθαρο ότι η διευθέτηση του κεφαλαίου των εδαφικών αναπροσαρμογών, όπως και του θέματος του εποικισμού, θα διευκολύνει την επίλυση του περιουσιακού. Ο συνδυασμός της συζήτησης αυτών των τριών κεφαλαίων έχει ως στόχο να εντατικοποιήσει και θα επισπεύσει το διάλογο.
Παράλληλα, καλούμε την Τουρκία να εφαρμόσει το Ψήφισμα 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας που προνοεί την παράδοση των Βαρωσίων στα Ηνωμένα Έθνη, με στόχο την επιδιόρθωση και αποκατάσταση της πόλης και την επιστροφή της στους νόμιμους κατοίκους της. Μαζί με την αποκατάσταση της πόλης των Βαρωσίων, θα αναλάβουμε ευθύνη για αποκατάσταση της παλιάς, εντός των τειχών πόλης της Αμμοχώστου που αποτελεί κοινή πολιτιστική κληρονομιά. Ταυτόχρονα, θα ανοίξει το λιμάνι της Αμμοχώστου, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για διεξαγωγή εμπορίου από πλευράς των Τουρκοκυπρίων. Τα οφέλη της πρότασής μας είναι φανερά για την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Τα κέρδη αυτής της πρότασης είναι εξίσου φανερά και για την Τουρκία, η οποία θα επωφεληθεί της προώθησης της ενταξιακής της πορείας, αφού θα ανοίξουν κεφάλαια από αυτά που σήμερα είναι παγωμένα. Θέλω να τονίσω ότι η πρόταση αυτή δεν αναιρεί κατ’ ουδένα λόγο τις υποχρεώσεις της Τουρκίας έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κυπριακής Δημοκρατίας, που πηγάζουν από το Επιπρόσθετο Πρωτόκολλο της Συμφωνίας της Άγκυρας και τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τα κριτήρια της Κοπεγχάγης.
Τέλος, δηλώνουμε ότι θεωρούμε αναγκαία τη σύγκληση διεθνούς διάσκεψης, όταν όμως φτάσουμε σε ακτίνα συμφωνίας πάνω σε εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού. Αυτή η διεθνής διάσκεψη θα πρέπει να συγκληθεί από τα Ηνωμένα Έθνη και σε αυτή να συμμετάσχουν τα πέντε Μόνιμα Μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι εγγυήτριες δυνάμεις, η Κυπριακή Δημοκρατία και οι δύο κυπριακές κοινότητες.
Συμπατριώτισσες, συμπατριώτες,
Η λύση του Κυπριακού είναι ένας δύσκολος προς επίτευξη στόχος. Είναι όμως και αδήριτη ανάγκη, γιατί μόνο με αυτή θα διασφαλιστεί το μέλλον της χώρας και του λαού μας.
Θέλω να καταστήσω σαφές ότι απορρίπτουμε κατηγορηματικά την επίτευξη μιας όποιας λύσης ανεξάρτητα από το περιεχόμενο και τις προδιαγραφές της. Επειδή το καθοριστικό για εμάς είναι η ποιότητα και η βιωσιμότητα της λύσης, εργαστήκαμε με συνέπεια, έτσι ώστε να επαναβεβαιωθεί η βάση λύσης του Κυπριακού πριν αρχίσουν οι απευθείας διαπραγματεύσεις. Η βάση της λύσης είναι η διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα σχετικά Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, για ένα κράτος με μια και μόνη κυριαρχία, μία ιθαγένεια και μία διεθνή προσωπικότητα. Ένα κράτος το οποίο θα διασφαλίζει την ενότητα του χώρου, της κοινωνίας, των θεσμών και της οικονομίας.
Πάνω σε αυτή τη βάση στηρίζονται οι θέσεις τις οποίες καταθέτουμε στο διαπραγματευτικό τραπέζι και πάνω σε αυτή τη βάση πρέπει να στηρίζονται και οι θέσεις που καταθέτει η τουρκοκυπριακή κοινότητα. Παράλληλα, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι και οι παράμετροι της λύσης είναι συγκεκριμένες. Βρίσκονται σε σειρά Ψηφισμάτων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Δεν μπορεί κανείς να τις διαγράψει, να αναφέρεται σε αυτές επιλεκτικά και να ερμηνεύονται κατά το δοκούν, παραλείποντας ή αγνοώντας άλλες.
Για να επιτευχθεί μια λύση σε αυτή τη βάση και με αυτό το περιεχόμενο πρέπει και οι δύο πλευρές να καταλήξουμε σε κοινές ερμηνείες των Ψηφισμάτων του ΟΗΕ, των Συμφωνιών Κορυφής και της συμφωνημένης βάσης για λύση του προβλήματος. Διαφορετικά δεν θα μπορέσουμε να φτάσουμε σε λύση.
Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στις διαπραγματεύσεις και παρά το ότι η πρόοδος που έχει επιτευχθεί δεν είναι αυτή που θέλουμε, εμείς θα συνεχίσουμε τη διαπραγμάτευση για να υλοποιήσουμε το όραμα της λύσης. Άλλη οδός για επίτευξη λύσης εκτός από τη διαπραγμάτευση, δεν υπάρχει.
Εργαζόμαστε και θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε με υπομονή και επιμονή προς αυτή την κατεύθυνση.
Οι θέσεις μας και οι στόχοι μας είναι ξεκάθαροι. Ξέρουμε τι θέλουμε, τι επιδιώκουμε και εργαζόμαστε σκληρά να το πετύχουμε. Γι’ αυτό καλώ όλο τον κυπριακό λαό να συνεχίσει να στηρίζει τις προσπάθειες που καταβάλλουμε για επίτευξη δίκαιης, βιώσιμης και λειτουργικής λύσης. Επαναλαμβάνω ότι, για να επιτύχουμε τον στόχο μας, είναι αδήριτη ανάγκη να υπάρξει ενότητα και σύμπνοια στο εσωτερικό μας μέτωπο.
Είναι η παρακαταθήκη που μας άφησε ο αείμνηστος Μακάριος και το έχουμε υποχρέωση έναντι των ηρώων των αγώνων του λαού μας. Ας εργαστούμε όλοι, λοιπόν, προς αυτή την κατεύθυνση.
