Χαιρετισμός του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Δημήτρη Χριστόφια στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Καρεκλά "Ανατομία της κρίσης. Συνέντευξη με την Ιστορία", στη Λευκωσία
04/03/2010Να μη μεταδοθεί πριν τις 7.30 μ.μ.
Εκφράζω τα συγχαρητήριά μου στον διευθυντή ειδήσεων του ΡΙΚ, φίλο Γιάννη Καρεκλά, για την έκδοση του δίτομου βιβλίου του. Χρειάζεται όντως πολύς κόπος και εργασία για να καταγραφεί, σε δύο ογκώδεις τόμους, το περιεχόμενο των συνεντεύξεων και των συζητήσεων που ο καταξιωμένος δημοσιογράφος είχε με τους φιλοξενούμενους του στην εκπομπή που συντονίζει στο ΡΙΚ. Τις «Προεκτάσεις». Το έργο που επιτέλεσε ο Γιάννης Καρεκλάς έχει διασώσει υλικό χρήσιμο και πολύτιμο για την ιστορική έρευνα και την αντικειμενική καταγραφή της Ιστορίας. Αν δεν καταγραφόταν στο χαρτί ολόκληρο το υλικό που συσσωρεύτηκε στις «Προεκτάσεις» για μια δεκαετία, τότε πολύ πιθανόν να χανόταν. Θα ίσχυε ο κανόνας που οι αρχαίοι Έλληνες απέδωσαν με το «έπεα πτερόεντα», λόγια του αέρα. Τώρα δικαιώνεται αυτό που οι Λατίνοι αποτύπωσαν με το «scripta manet», ότι δηλαδή τα γραπτά μένουν. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η καταγραφή του υλικού αποτελεί γεγονός μεγάλης αξίας για το οποίο ο δημοσιογράφος αξίζει των συγχαρητηρίων μας. Κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι το Κυπριακό στην πιο κρίσιμη του περίοδο, από το 1950 μέχρι το 1974. Ο ίδιος ο τίτλος του βιβλίου αποτυπώνει ξεκάθαρα την κρισιμότητα αυτής της χρονικής περιόδου. Ουσιαστικά στη δεκαετία του ’50 γεννήθηκε το κυπριακό ζήτημα και μέσα σε είκοσι πέντε χρόνια, περνώντας μέσα από διάφορες φάσεις, φτάσαμε στην τραγωδία του 1974, της οποίας οι συνέπειες ταλανίζουν ακόμη το λαό μας. Στη δεκαετία του ’50 κορυφώθηκε ο αγώνας του λαού μας για αποτίναξη της αποικιοκρατίας ο οποίος κατέληξε αντί στην ένωση, η οποία ήταν το όραμα των Ελληνοκυπρίων, στην κολοβωμένη ανεξαρτησία. Στη δεκαετία του ’60 ο λαός μας αγωνίστηκε να διαχειριστεί και να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία, αντιμετωπίζοντας μεγάλες δυσκολίες ένεκα της δυσλειτουργικότητας του κράτους και των έξωθεν και έσωθεν συνωμοσιών των κύκλων εκείνων που ποτέ δεν είδαν με καλό μάτι την ανεξάρτητη Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτή η κατάσταση τροφοδοτείτο από το αίσθημα που υπήρχε τότε διάχυτο στην ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή κοινότητα ότι το όραμα τους – των μεν η ένωση και των δε η διχοτόμηση – δεν δικαιώθηκε. Στη δεκαετία του 1960 η Κύπρος έζησε τα προεόρτια της τραγωδίας του 1974. Ξέσπασαν οι δικοινοτικές συγκρούσεις το 1963-64, με αποτέλεσμα τον πρώτο πληθυσμιακό διαχωρισμό με τον εγκλεισμό μεγάλου αριθμού Τουρκοκυπρίων, με κύρια ευθύνη της τουρκοκυπριακής ηγεσίας και της Τουρκίας, σε θύλακες. Το 1967 και ‘68 σημειώθηκαν ξανά δικοινοτικές συγκρούσεις που φόρτισαν ακόμα περισσότερο την πολιτική ατμόσφαιρα. Αυτήν ακριβώς την περίοδο εντάθηκαν οι συνωμοσίες σε βάρος της Κύπρου, με την επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα. Η παράνομη δράση του Εθνικού Μετώπου και λίγο αργότερα η τρομοκρατική δράση της ΕΟΚΑ Β’ ενέτειναν την πολιτική ανωμαλία με φόντο τη συνέχιση των απειλών της Τουρκίας να εισβάλει. Προηγήθηκαν οι απειλές της το 1964 και οι βομβαρδισμοί της Τυλληρίας, τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου. Ακολούθησε το προδοτικό πραξικόπημα της Χούντας των Αθηνών και της ΕΟΚΑ Β’ που ανέτρεψε τη νόμιμη κυβέρνηση Μακαρίου και τη συνταγματική τάξη, γεγονός που εκμεταλλεύθηκε η Τουρκία για να εισβάλει παράνομα στην Κύπρο και, έκτοτε, να κατέχει μεγάλο μέρος του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτή η σύντομη ιστορική διαδρομή, σαν κινηματογραφική ταινία περνά μέσα από τις σελίδες του βιβλίου και ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός της. Εκείνο που προσθέτει όμως στην αξία του βιβλίου είναι ότι αυτό δεν στέκεται μόνο στην καταγραφή των γεγονότων αλλά προσπαθεί να πάει πίσω από αυτά. Με την επιδέξια καθοδήγηση του δημοσιογράφου, η συζήτηση και ο διάλογος με τους καλεσμένους του μετατρέπεται σε διερευνητική διαδικασία για να εντοπισθούν τα αίτια και αιτιατά, να αναδειχθούν συμφέροντα και κίνητρα έτσι ώστε η αλληλουχία των ιστορικών γεγονότων να αποκτήσει λογική. Αυτή η διερευνητική διαδικασία εκτείνεται σε γεγονότα, πολιτικές διεργασίες και εξελίξεις πέρα από το χώρο της Κύπρου. Σε πλήρη αντιστοιχία με τον τίτλο της εκπομπής «Προεκτάσεις», ερευνώνται γεγονότα και διεργασίες στην Ελλάδα, στην Τουρκία, στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και στο διεθνές πολιτικό σκηνικό. Έτσι, το Κυπριακό τοποθετείται μέσα στις ορθές διεθνείς του διαστάσεις οι οποίες έχουν να κάνουν με τα συμφέροντα και τις σκοπιμότητες που προκύπτουν από τη γεωστρατηγική θέση της Κύπρου. Αυτό αποτέλεσε αιτία για τους πολλούς κατακτητές που γνώρισε το νησί μας μέσα από τους αιώνες. Αυτό βέβαια είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή αλήθεια βρίσκεται στον τρόπο που οι κυπριακές και οι ελληνικές ηγεσίες, στην υπό ανασκόπηση περίοδο, διαχειρίστηκαν και αξιολόγησαν τα δεδομένα. Είναι φανερό – κι αυτό πανηγυρικά επιβεβαιώνεται σε πολλές από τις απόψεις που κατατίθενται στο βιβλίο – ότι αρκετές φορές στη διαμόρφωση πολιτικών δεν έγινε προσεκτική και σφαιρική ανάλυση όλων των παραγόντων, τοπικών και διεθνών, δεν επιμετρήθηκαν το ισοζύγιο δυνάμεων, τα συμφέροντα, τα κίνητρα και τα ελατήρια. Δεν εκτιμήθηκαν στις ορθές τους διαστάσεις τα πραγματικά δεδομένα και αντί να αναζητηθεί το εφικτό, κυνηγήθηκε το ευκταίο, με αποτέλεσμα να αποτύχουμε στην υλοποίηση των στόχων. Είναι αδιαμφισβήτητη αλήθεια ότι η πολιτική δεν μπορεί να διαμορφώνεται και να στηρίζεται αποκλειστικά στο συναισθηματισμό. Η διαμόρφωση πολιτικής πρέπει, ασφαλώς, να καθοδηγείται από ευγενικά οράματα και αρχές, αλλά απαραίτητα πρέπει να στηρίζεται στη λογική. Ο υποκειμενισμός και η βουλησιαρχία στοίχισαν πάρα πολύ στην Κύπρο και την άφησαν εκτεθειμένη στους σχεδιασμούς και τις συνωμοσίες ξένων κύκλων. Το διαχρονικό δίδαγμα που αβίαστα συνάγεται από τη σύγχρονη κυπριακή ιστορία είναι ότι πρέπει να είμαστε και να παραμείνουμε ρεαλιστές, στηριγμένοι σε αρχές, στη διαχείριση των μεγάλων θεμάτων που εγείρονται μπροστά μας. Και πρώτα απ’ όλα στο Κυπριακό. Στις προσπάθειες μας για επίλυση του θα πρέπει να συνεχίσουμε να καθοδηγούμαστε από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, τις αρχές του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου και στις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου του ’77 – ’79. Θα πρέπει να συνεχίσουμε να είμαστε ρεαλιστές και στη διαμόρφωση της πολιτικής μας να προσμετρούμε όλα τα δεδομένα και τις συνθήκες που υπάρχουν, ιδιαίτερα μετά το 1974. Ο μαξιμαλισμός ποτέ δεν βοήθησε και δεν πρόκειται να βοηθήσει ούτε και τώρα. Την ανάγκη για διαλεκτική προσέγγιση των συνθηκών και των αντικειμενικών δεδομένων στη διαμόρφωση έγκυρης πολιτικής επισημαίνει κι ο Γιάννης Καρεκλάς στην εισαγωγή του βιβλίου του, ως ένα από τα βασικά διδάγματα που μας κληροδοτεί η σύγχρονη κυπριακή ιστορία. Εκφράζω τα συγχαρητήριά μου στον Γιάννη Καρεκλά γιατί με το δίτομο βιβλίο του μας χάρισε μια πολύτιμη έκδοση ιστορικής και πολιτικής γνώσης, χρήσιμη στον κάθε ένα που θέλει να γνωρίζει τη σύγχρονη κυπριακή ιστορία και να λειτουργεί με ορθολογισμό και εγκυρότητα στον απαιτητικό χώρο της πολιτικής.
