Επιμνημόσυνος λόγος του Υπουργού Εσωτερικών κ. Νίκου Νουρή στο εθνικό μνημόσυνο για τους ήρωες της Ομορφίτας
Βρισκόμαστε σήμερα εδώ στο ιερό Ναό της Αγίας Βαρβάρας στο Καϊμακλί για να μνημονεύσουμε και να τιμήσουμε τους πεσόντες της κοινότητας Ομορφίτας αλλά και για να αναπέμψουμε δέηση για τη διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων κατοίκων της Ομορφίτας.
Είναι τιμή για ΄μένα να βρίσκομαι ξανά στο ακριτικό Καϊμακλί, λίγα μόλις μέτρα απ’ το συρματόπλεγμα που συνεχίζει να κρατά τη Λευκωσία μοιρασμένη.
Είμαστε μόλις μια ανάσα από τα αιματοβαμμένα χώματα της Ομορφίτας, της Κοινότητας που αποπνέει πόνο και δάκρυ, θρήνο και οδύνη, για το δράμα που βίωσε εκείνες τις τραγικές μέρες του '63.
Πεσόντες και δολοφονηθέντες, πρόσφυγες και αγνοούμενοι, σφετερισμός περιουσιών, καταστροφή πολιτιστικής κληρονομιάς, εποικισμός, σύληση εκκλησιών και κοιμητηρίων, είναι απλά μια μονάδα του παρονομαστή της συνεχιζόμενης ανθρώπινης τραγωδίας της κοινότητας Ομορφίτας, αλλά και όλου του Ελληνισμού της Κύπρου μας.
Θέλω θερμά να ευχαριστήσω τον φίλο Πρόεδρο Δημήτρη Ταλιαδώρο και τα μέλη του Σωματείου «Ομορφίτα», τους συναγωνιστές και τους συγγενείς των ηρώων γι΄αυτή την την εξαιρετικά τιμητική για ΄μένα πρόσκλησή τους.
Και είναι αξιέπαινο αλλά κυρίως επάναγκες τούτη τη δύσκολη για την πατρίδα μας περίοδο να αναλαμβάνονται ανάλογες πρωτοβουλίες για να συντηρούμε ζωντανή και άσβεστη τη μνήμη των ανθρώπων που προσέφεραν σ’ αυτό τον τόπο την ίδια τους τη ζωή, αλλά και για να αντλούμε διδάγματα από την ιστορία ατενίζοντας με καθάριο το βλέμμα το δύσκολο μέλλον.
Στους ήρωες αγωνιστές της Ομορφίτας, στους σκαπανείς της ελευθερίας της πατρίδας, που στις διακοινοτικές ταραχές του 1963-64 συνειδητά έγιναν θυσία για την πατρίδα, αποτίουμε σήμερα φόρο τιμής στον ιερό τούτο χώρο.
Όταν οι Τούρκοι προσπάθησαν δια των όπλων, να καταλύσουν τη νεοσύστατη τότε Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και στη βάρβαρη τούρκικη εισβολή του 1974 είναι αυτοί οι πατριώτες μαζί με πολλούς άλλους που όρθωσαν το ανάστημα τους και είπαν το δικό τους μολών λαβέ.
Τιμούμε ακόμα και υμνούμε την τεράστια εθνική προσφορά της αλλεπάλληλα καθημαγμένης και βασανισμένης κοινότητας της Ομορφίτας, στην οποία το 1958 ακούστηκε για πρώτη φορά σε τούτο μοιρόγραφτο νησί, η λέξη «πρόσφυγας» και «αγνοούμενος» αλλά και έζησε τις οδομαχίες το 1963-64.
Το Ομορφίτα δυστυχώς αναφέρεται με κεφάλαια γράμματα στον ρου των τραγικών στιγμών της κυπριακής ιστορίας και κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959.
Το μεγάλο ανακριτικό της κέντρο, όπου οι βασανιστές της αποικιακής κυβέρνησης, εξαντλούσαν όλη την αγριότητα, την απανθρωπιά και το μίσος τους εναντίον των Ελλήνων της Κύπρου σε όσους έπεφταν στα χέρια τους, δεν μπορεί να παραγραφεί από τις αλγεινές θύμισες του αγώνα.
Και ενώ η έναρξη του αγώνα βρίσκει Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους να ζουν αρμονικά στο μεικτό προάστιο της Λευκωσίας, τρία χρόνια μετά, το 1958 καταγράφηκε ραγδαία επιδείνωση των διακοινοτικών σχέσεων.
Η δράση των Τούρκων εξτρεμιστών της τουρκικής οργάνωσης Τ.Μ.Τ., κορυφώνεται και με την ανοχή των Βρεττανών αποικιοκρατών γίνεται καταστροφική μανία έναντι των ανυπεράσπιστων Ελλήνων κατοίκων της Ομορφίτας.
Το καλοκαίρι του ίδιου έτους, έμελλε να καταγραφούν οι πρώτες δολοφονίες Ομορφιτιανών:
του Λουκά Αρέστη και του Παντελή Χρήστου, ενώ ο Στέλιος Ανδρέου, εξαφανίζεται καθ΄οδόν για το τουρκικό καφενείο της Κοινότητας. Ελληνοκύπριοι αναγκάζονται, υπό το αίσθημα ανασφάλειας, να εγκαταλείψουν σαν πρόσφυγες πλέον τα σπίτια τους για να διασωθούν από τις τουρκικές επιθέσεις και θηριωδίες.
Δυστυχώς η ηρεμία που επήλθε στην Ομορφίτα από την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν έμελλε να κρατήσει για πολύ. Το προάστιο απετέλεσε το επίκεντρο των μαχών που έγιναν τις μέρες των Χριστουγέννων του 1963, ταυτόχρονα με την έναρξη της τουρκικής ανταρσίας. Ενδυναμωμένοι οι στασιαστές από τις ενισχύσεις που παρείχαν οι άνδρες της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ. επιτίθενται κατά κύματα στους λιγοστούς Έλληνες κατοίκους και μαχητές της διμοιρίας του ανθυπολοχαγού Γεώργιου Ολυμπίου.
Η Ομορφίτα πληρώνει με αίμα την προσπάθεια να μείνει ελεύθερη από τους Τούρκους τρομοκράτες και τους άνδρες του τουρκικού αποσπάσματος της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ.
Τις γιορτινές μέρες της χριστιανοσύνης, τις μέρες που οι καμπάνες φέρνουν το μήνυμα της γέννησης του Θεανθρώπου, η Κύπρος και η Ομορφίτα καταγράφουν νεκρούς :
- τον Χαράλαμπο Σπύρου που έπεσε μαχόμενος,
- την 11χρονη Γεωργούλα Βενιζέλου και τον 17χρονο Γιώργο Ψαρά που δολοφονήθηκαν από τα τουρκικά πυρά,
- τον Ανδρέα Μιχαήλ που τραυματίστηκε και ξεψύχησε αβοήθητος
- αλλά και τον Ανδρέα Πέτρου που απήχθη από Τούρκους στασιαστές τον Φεβρουάριο του 1964 και έκτοτε αγνοείται η τύχη του.
Ο θρήνος και η οδύνη όμως συνεχίζονται και κορυφώνονται τον μαύρο Ιούλιο του 1974 όταν η τουρκική επεκτατικότητα αναγκάζει τους κατοίκους της Ομορφίτας να οδηγηθούν για τρίτη φορά στην προσφυγιά.
Ο Αττίλας καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της κοινότητας το οποίο συνεχίζει να αποτελεί μέχρι σήμερα μέρος του κατεχόμενου μέρους του νησιού μας. Η προσφυγιά εδραιώθηκε και δυστυχώς κρατάει μέχρι σήμερα.
Η σπονδή της Ομορφίτας στην υπεράσπιση της κυπριακής ελευθερίας το πικρό καλοκαίρι του 1974, καταγράφει πολλούς ηρωικά πεσόντες:
- Τον Σωτήρη Αχιλλέως που σκοτώθηκε από την Τουρκική Πολεμική Αεροπορία στον Κοντεμένο στις 20 Ιουλίου 1974
- Τον Zήνωνα Ζήνωνος, τον δεκαεξάχρονο μαθητή ο οποίος έπεσε πολεμώντας την 22α Ιουλίου 1974 στα φυλάκια της πρώτης γραμμής στην περιοχή Ομορφίτας Νεάπολης
- Τον Γεώργιο Σκουφάρη που τραυματίστηκε θανάσιμα στις 2 Αυγούστου 1974 από τουρκικό όλμο
- Τους Χαρίλαο Μικέο και Μιχαλάκη Μιχαήλ που έπεσαν πολεμώντας κατά τις μάχες του Αγίου Γεωργίου Κερύνειας και της Άσπρης Μούττης
- Τον Γρηγόρη Νικολάου του οποίου τα ίχνη χάθηκαν στη Μια Μηλιά και τα οστά του ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA.
Θύματα του Τούρκου εισβολέα υπήρξαν ακόμα και οι :
Βάσω Σωκράτους, Σάββας Χαραλάμπους και Γιαννακός Μάτσιας, αλλά και ο Κυριάκος Βαρνάβας και ο Μιχαλάκης Κυθραιώτης, οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους στο Πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 κατά τη διάρκεια ανταλλαγής πυρών.
Μεγάλη ανοικτή πληγή όμως και ο μακρύς κατάλογος των αγνοουμένων μας :
Ευάγγελος Επαμεινώνδα, Κωστάκης Ιακωβίδης, Εύδωρος Ιωαννίδης, Μάριος Νικολάου, Παναγιώτης Παναγιώτου και Χαράλαμπος Γεώργιος.
Κλίνουμε σήμερα ευλαβικά το γόνυ μπροστά στο μεγαλείο της προσφοράς και της θυσίας όλων αυτών που τίμησαν την Ομορφίτα, την Κύπρο και ολόκληρο τον Ελληνισμό.
48 χρόνια μετά το έγκλημα που συντελέστηκε σε βάρος της πατρίδας μας, εξακολουθούν να υφίστανται στο μόνο κράτος μέλος της ΕΕ 200,000 πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα. Να συντηρείτε ακόμα κατάλογος αγνοουμένων και εγκλωβισμένων.
Αυτή η εικόνα και αυτή η καταγραφή, αποτελούν την καθημερινή δραματική υπόμνηση της εθνικής συμφοράς και μας υποδεικνύουν το μέγα χρέος για απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδα μας. Αποτελούν όμως και όνειδος για την ίδια την μεγάλη Ευρωπαική μας οικογένεια, οι αξίες και οι αρχές της οποίας στην Κύπρο καταπατούνται και εξευτελίζονται από τους κατακτητές μας.
Το σημερινό μνημόσυνο, κύριες και κύριοι, μας θυμίζει όμως δικό μας ανεκπλήρωτο χρέος προς τους ηρωικούς πεσόντες, αλλά και προς όλους όσους θυσιάστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας μας. Την ίδια ώρα μας καθιστά όμως και συνυπεύθυνους για να συνεχίσουμε ενωμένοι και ομόψυχοι τον αγώνα για την ελευθερία, την επανένωση και την ευημερία του τόπου μας.
Μνημόσυνα όπως το σημερινό μας υπαγορεύουν να αγωνιστούμε αταλάντευτα και ανυποχώρητα για να διαφυλάξουμε το μέλλον του κυπριακού ελληνισμού στη γη των προγόνων μας. Αμετάθετος και αμετάκλητος στόχος μας η προσπάθεια εξεύρεσης μιας δίκαιης, βιώσιμης και λειτουργικής λύσης του εθνικού μας προβλήματος, όπως αυτή ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με τις αρχές και αξίες της ΕΕ.
Παρά τις συνεχείς προσπάθειες του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Αναστασιάδη, για επανέναρξη της διαπραγματευτικής διαδικασίας, παρά την ανάληψη πρωτοβουλιών για άρση του αδιεξόδου στην οποία έχει περιέλθει το κυπριακό, η Τουρκία συνεχίζει με τον αναθεωρητισμό της, να υπονομεύει την προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών, εμμένοντας στις απαράδεκτες και παράλογες απαιτήσεις της. Σε απόλυτη συνεννόηση με τους εδώ εγκάθετους σημερινούς εκπροσώπους της Τ/Κ κοινότητας, προωθεί συστηματικά την αναγνώριση των παράνομων τετελεσμένων και την επιβολή λύσης δύο κρατών.
Και ενώ για 48 ολόκληρα χρόνια βιώνουμε την προκλητική προσπάθεια των νεοσουλτάνων της Άγκυρας να εποικίσουν το κατεχόμενο τμήμα της πατρίδας μας, τους τελευταίους μήνες γινόμαστε μάρτυρες ενός ακόμα μεθοδευμένου και ειδεχθούς εγκλήματος: του οιονεί «εποικισμού» των ελεγχομένων από την Κυπριακή Δημοκρατία εδαφών, μέσω της καθημερινής, συστηματικής και καθοδηγούμενης προώθησης χιλιάδων παράτυπων μεταναστών, μέσω της πράσινης γραμμής.
Αυτή η νέα παράνομη εισβολή πληθυσμών στις ελεύθερες περιοχές, αποτελεί ακόμη μια έκνομη ενέργεια της Τουρκίας, που στόχο έχει τη δημογραφική αλλοίωση και αλλοτρίωση της χώρας μας. Οι Τούρκοι μέσα από την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού επιδιώκουν την πρόκληση οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών προβλημάτων αλλά και προβλημάτων ασφάλειας και αποσταθεροποίησης.
Δυστυχώς απογοητευτικές είναι και οι εξελίξεις και τα όσα βιώσαμε στο προχθεσινό Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ στις Βρυξέλλες, όπου επεδείχθει απροθυμία ορισμένων κρατών μελών να προωθήσουν για ψήφιση στο Ευρωκοινοβούλιο τον Κανονισμό για την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού. Μια εξέλιξη, που αφήνει για μια ακόμα φορά, τον ηθικό αυτουργό του προβλήματος στην Κύπρο, την Τουρκία, στο απυρόβλητο και μακριά από τις όποιες κυρώσεις. Το είπα στο προχθεσινό Συμβούλιο και το επαναλαμβάνω και σήμερα πως αυτή η εξέλιξη έπληξε την Ευρωπαική αλληλεγγύη. Και θέλω να ελπίζω πως με την δική μας επιμονή αλλά και την στήριξη των κρατών μελών που μας συμπαρίστανται θα υπάρξει σύντομα αναθεώρηση θέσεων και αναστροφή αυτής της αρνητικής εξέλιξης.
Ο τόπος μας είναι κατεχόμενος, μα οι μνήμες μας όχι. Στην καταχνιά που δημιουργεί στην Κύπρο μας η τουρκική κατοχή και η αλαζονική αδιαλλαξία της Άγκυρας, προβάλλει όσο ποτε άλλοτε η αναγκαιότητα για εθνική ευθύνη και συναινετικό πνεύμα. Είναι καιρός να αφυπνιστούμε και να αντιληφθούμε, κυβερνώντες και αντιπολιτευόμενοι ότι η πατρίδα είναι μια και ο εχθρός δεν εφησυχάζει. Ας παραμερίσουμε πολιτικές έριδες, ψηφοθηρικές σκοπιμότητες και ίδια κομματικά συμφέροντα και ας δούμε τα προβλήματα που μας απειλούν κάτω από τον φακό της ενότητας και της ομόνοιας. Πρέπει όλοι μαζί ανεξαρτήτως πολιτικής ιδεολογίας να εργαστούμε για το κόμμα που ενώνει όλους. Την Κύπρο μας.
Η αγωνιστικότητα, η πίστη προς τα δίκαια μας, η συστράτευση, ο παραμερισμός των παθών και των μικροτήτων και η απαίτηση όλου του Κυπριακού Ελληνισμού όπως υπεράνω όλων τεθεί το εθνικό συμφέρον, είναι προϋποθέσεις που πρέπει να υπερισχύσουν, αν θέλουμε να δούμε καλύτερες μέρες για την πατρίδα μας.
Η απόδοση τιμής σε αυτούς που αγωνίστηκαν για την ελευθερία της Κύπρου και θεμελίωσαν με την ίδια τη ζωή τους την Κυπριακή Δημοκρατία, αποτελεί ανεξόφλητο και επιτακτικό χρέος για όλους εμάς.
Η μνήμη των ηρωικώς πεσόντων αγωνιστών του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ αλλά και η θυσία των κατοίκων και αγνοουμένων της Ομορφίτας συντηρούν ακατάλυτους τους δεσμούς με τη γενέθλια γη.
Ας αποτελέσει η θυσία όλων των πεσόντων και δολοφονηθέντων ηρώων της πατρίδας, πρόσταγμα εγρήγορσης, πυξίδα ενότητας και κοινής συστράτευσης για συνέχιση του αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση.
Ενώνουμε τις ευχές μας και αναπέμπουμε δέηση για τη διακρίβωση της τύχης όλων των αγνοουμένων μας και προσευχόμαστε για την επιστροφή όλων των προσφύγων μας στα χώματα που τους ανέθρεψαν.
Αιωνία ας είναι η μνήμη όλων των μνημονευθέντων.
