Ο Υπουργός Εσωτερικών στο "Πρωινό Δρομολόγιο", για το θέμα της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Για το θέμα της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μίλησε ο Υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Πετρίδης στην εκπομπή «Πρωινό Δρομολόγιο» του Τρίτου Προγράμματος Ραδιοφώνου του ΡΙΚ την Δευτέρα 14 Ιανουαρίου 2019.
Το κείμενο των ερωτωαπαντήσεων έχει ως ακολούθως:
«Ερώτηση: Είναι όντως δύσκολο να γίνουν μεταρρυθμίσεις;
Απάντηση: Σε όλες τις χώρες οι μεγάλες αλλαγές συναντούν αντιδράσεις και καθυστερήσεις. Ενδεχομένως, αυτό να είναι πιο έντονο στις χώρες της νότιας Ευρώπης. Πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε ότι γίνονται μεγάλες μεταρρυθμίσεις που θα αλλάξουν την καθημερινότητα του κόσμου. Δυστυχώς φτάσαμε σε ένα σημείο όπου πρέπει να γίνουν πολλές αλλαγές ταυτοχρόνως, διότι το σύστημα αφέθηκε να φθάσει σε σημεία κατάρρευσης. Είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσεις συμφέροντα και να εξηγήσεις του κόσμου τι συμβαίνει. Έχουμε κι ένα παράξενο πολιτικό σύστημα. Στα κοινοβουλευτικά συστήματα, οι αλλαγές είναι πιο εύκολες, διότι με ένα ποσοστό της τάξεως του 30-35% μπορείς να εξασφαλίζεις την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και να είσαι Κυβέρνηση. Στο δικό μας σύστημα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται με 55-57%, αλλά για όλα τα ζητήματα πρέπει να εξασφαλίζεται κοινοβουλευτική πλειοψηφία, η οποία δεν υπάρχει. Φυσικά, αυτό έχει και τα καλά του καθώς οδηγεί στη σταθερότητα, κάτι που δεν βλέπουμε σε άλλες χώρες, αλλά έχει και τα κακά του όταν είναι περίοδος των μεγάλων αλλαγών, διότι υπάρχει λιγότερη ευελιξία.
Ερώτηση: Πώς σχολιάζετε τις προσπάθειες για μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;
Απάντηση: Ίσως η χρήση του όρου ‘μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης’ να είναι και λανθασμένη, διότι αυτό που έχουμε στην Κύπρο αυτή τη στιγμή, δεν είναι ‘τοπική αυτοδιοίκηση’, αλλά ‘ετεροδιοίκηση’. Υπάρχει ετεροδιοίκηση, διότι πολλές από τις αρμοδιότητες που έπρεπε να υπάρχουν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν υπάρχουν, διότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν έχει τη διοικητική ευελιξία να κάνει πράγματα μόνη της και επίσης, δεν έχει και τους κατάλληλους πόρους γι’ αυτό. Αυτή τη στιγμή συζητούμε ένα μεγάλο εύρος νέων ή/και υφιστάμενων αρμοδιοτήτων που δεν μπορούν οι τοπικές Αρχές να διεκπεραιώσουν, διότι, ενδεχομένως, είναι πολύ μικρές οντότητες σε πληθυσμό και σε πόρους για να κάνουν, για παράδειγμα κοινωνική πολιτική, παρόλο που υπάρχουν κάποιες αρμοδιότητες βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας. Μπορεί να υπάρχουν 10-12 άδειες που εκδίδονται από την κεντρική κυβέρνηση (Επαρχιακές Διοικήσεις, Πολεοδομία κ.ά.) και θα ήταν καλύτερο αν μπορούσαν οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις να εκδίδουν αυτές τις άδειες για να εξυπηρετήσουν καλύτερα το κοινό τους καθώς θα γνωρίζουν καλύτερα τις συνθήκες στην τοπική τους κοινωνία παρά ένας απρόσωπος τεχνοκράτης. Υπάρχουν αρμοδιότητες, όπως, για παράδειγμα, η πολεοδομική άδεια που πρέπει να πάει μαζί με την οικοδομική άδεια στην Τοπική Αυτοδιοίκηση για να μην παρατηρούνται όλες αυτές οι καθυστερήσεις που προκαλούνται λόγω και του γεγονότος ότι βρίσκονται σε δύο διαφορετικές Αρχές: η μια στο κεντρικό κράτος και η άλλη στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Ερώτηση: Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται να υπάρχουν λιγότεροι δήμοι;
Απάντηση: Για να γίνουν οι διάφορες αλλαγές πρέπει να μπορούν οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις να αντεπεξέλθουν. Για να μπορούν οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις να αντεπεξέλθουν και να φύγουμε από την ετεροδιοίκηση και να πάμε στην αυτοδιοίκηση, αυτό προβλέπει το ότι θα υπάρχουν ‘μικρές δημόσιες Υπηρεσίες’. Αυτό προϋποθέτει τεχνογνωσία, εμπειρία, πόρους, εσωτερικούς ελέγχους και ασφαλιστικές δικλείδες. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να υπάρχουν 480 τοπικές Αρχές, είναι απλή λογική. Πρέπει, λοιπόν, αυτές που θα είναι οι πραγματικές αυτοδιοικήσεις και θα προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες να μειωθούν και να μεγαλώσουν σε όγκο. Έτσι, θα έχουν και την τεχνογνωσία, και τους πόρους, και το κατάλληλο προσωπικό. Αυτό δεν το λέω εγώ, αλλά όλες οι μελέτες οι οποίες συγκλίνουν στο ότι οδηγηθήκαμε σε μια χαοτική αποκέντρωση και φθάσαμε στο σημείο να μην έχουμε Τοπική Αυτοδιοίκηση. Πρέπει με κάποιο τρόπο να γίνουν συγχωνεύσεις, να μεγαλώσουν τα διοικητικά όρια για να αποκτήσουν ουσία οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις.
Ερώτηση: Πώς σχολιάζετε τις διάφορες αντιδράσεις, τύπου ‘κάναμε δημοψήφισμα και είπαμε όχι’ και ‘θα μετατρέψουμε τον δήμο σε κοινότητα για να μην μπορείτε να μας αγγίξετε’;
Απάντηση: Το σχέδιο είναι συνολικό για ολόκληρη την Κύπρο. Δεν μπορείς να προχωρείς επιλεκτικά, διότι μετά θα καταρρεύσει όλο το σύστημα, όλος ο σχεδιασμός. Έγιναν δημοψηφίσματα. Μελέτες όμως έγιναν ή κοροϊδεύαμε τον κόσμο ότι θα είχε καλύτερες υπηρεσίες που δεν είχε; Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι και αυτές οι λίγες υπηρεσίες που προσφέρουν οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις είναι σε δυσανάλογα μεγάλο κόστος σε σχέση με την ποιότητά τους. Όταν βέβαια ρωτάς κάποιον: ‘θέλεις από κοινότητα να γίνεις δήμος;’ θα σου απαντήσει ‘φυσικά και θέλω’.
Δεν εξηγήθηκαν όμως τα πράγματα, ούτε είχαν μελετηθεί. Σε όλες τις χώρες του κόσμου – τουλάχιστον στην Ευρώπη, που μελετήσαμε περισσότερο – τα τελευταία χρόνια έγιναν μεγάλου μεγέθους αποκεντρώσεις, που οδήγησαν τα συστήματα σε κατάρρευση. Στη συνέχεια, όμως, υπήρξαν υποχρεωτικές συγχωνεύσεις, για να δοθεί πραγματική διάσταση σε αυτό που ονομάζουμε αυτοδιοίκηση.
Ερώτηση: Δηλαδή, θα γίνουν υποχρεωτικές συνενώσεις;
Απάντηση: Ναι. Αλλά ταυτοχρόνως είμαι βέβαιος ότι οι δημότες σε ένα μεγάλο ενδεχομένως δημοψήφισμα, θα έλεγαν ‘ναι’ σε αυτήν τη μεταρρύθμιση. Αντιλαμβάνεστε, όμως, ότι δεν μπορεί αυτό το σύστημα να είναι όμηρος στο κατά πόσον κάποια μικρή, τοπική Αρχή θα πει ναι ή όχι.
Αυτό που κάνουμε αυτή τη στιγμή είναι η συμπλεγματοποίηση των υπηρεσιών. Αυτό μπορεί να γίνει με δύο τρόπους. Ο ένας είναι, για παράδειγμα, οι δήμοι Α, Β και Γ να έχουν ένα διοικητικό συμβούλιο, έναν μεγάλο προϋπολογισμό και θα υπάρχει εκπροσώπηση του Α, Β, Γ αναλόγως του πληθυσμού του και μία επιπλέον πρόνοια στο κεφάλαιο του προϋπολογισμού, που αφορά στα μικρά έργα στη δική του την οντότητα. Ο πρώην Δήμαρχος μετατρέπεται σε Αντιδήμαρχο, με κάποιες ξεχωριστές εξουσίες που αφορούν στο δικό του διαμέρισμα. Αυτή είναι η δική μας επιλογή όσον αφορά στη συμπλεγματοποίηση. Η άλλη επιλογή, είναι να διατηρήσουμε όλες αυτές τις δομές και να δημιουργήσουμε κι άλλες στις οποίες θα αφαιρέσουμε εξουσίες από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Δηλαδή, από το πρώτο στάδιο που λέγεται δήμος ή κοινότητα και να τις μεταφέρουμε πιο πάνω, να κάνουμε άλλα διοικητικά συμβούλια και εκεί που έχουμε κάποιο αριθμό Τοπικών Αυτοδιοικήσεων στην Κύπρο, να τον αυξήσουμε. Αυτοί που λένε να κάνουμε συμπλεγματοποίηση, αλλά όχι με τον τρόπο που προτείνει η Κυβέρνηση, στην ουσία αυτό που εισηγούνται είναι να αφαιρεθούν περισσότερες αρμοδιότητες από τους δήμους. Και τότε τι θα κάνουν οι δήμοι; Απλώς θα κάνουν τους μεσάζοντες; Αυτό μπορεί να δημιουργήσει και άλλες δομές που ενδεχομένως να είναι και μεγαλύτερου κόστους. Έχω ακούσει και κάτι ευτράπελα ότι τάχα θα χαθούν τα ονόματα.
Εμείς έχουμε υποσχεθεί στην Ένωση Δήμων ότι θα τους δώσουμε σύντομα το νομοσχέδιο και θα δοθεί και χρόνος για διαβούλευση. Ετοιμάζουμε μια νέα νομοθεσία που να είναι κατανοητή και ολοκληρωμένη. Εάν προσέξετε, γίνονται αντιδράσεις που δείχνουν ότι όλοι συμφωνούν με τη μεταρρύθμιση, αλλά δεν θέλουν να μεταρρυθμιστούν οι ίδιοι. Όλες τις ιδιαιτερότητες τις βλέπουμε και τις κατανοούμε. Δεν υπάρχει δήμος ή κοινότητα που δεν έχει ιδιαιτερότητες. Εν τέλει, όμως, θα υπάρξει κάποια τελική πρόταση.»
