Εισαγωγική ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Αναστασιάδη στη συνέντευξη Τύπου για το Κυπριακό
Η σημερινή συνέντευξη Τύπου αποτελεί συνέχεια των όσων εν λεπτομερεία ανέπτυξα στην ανοικτή σύνοδο της Βουλής των Αντιπροσώπων στις 11 Φεβρουαρίου 2016.
Έκρινα πως σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη δεν θα ήταν παραγωγικός ένας παρατεταμένος μονόλογος, γιατί κάτι ανάλογο θα μου έδινε το δικαίωμα να επικεντρώσω τις αναφορές μου εις όσα εγώ επιλέγω, αποτρέποντας έναν διάλογο που θα επιτρέψει την σε βάθος ενημέρωση για όσα διαδραματίζονται στις διαπραγματεύσεις.
Επέλεξα να επικεντρωθώ σε μια αδρομερή αναφορά σημαντικών πτυχών που άπτονται των τεσσάρων κεφαλαίων που μέχρι σήμερα έχουν συζητηθεί και που κατά την άποψή μου ανησυχούν ή απασχολούν τους πολίτες. Δεν λέγω ότι υπάρχουν κι άλλα θέματα. Θεωρώ όμως τα όσα θα επικεντρώσω την προσοχή τη σύντομη αναφορά είναι εκ των σημαντικότερων.
Κυρίες και κύριοι,
Η νέα τάξη πραγμάτων, όπως έχει από το 1977 καθοριστεί, και αποτέλεσε το πλαίσιο διαπραγμάτευσης όλων των προκατόχων μου, διαλαμβάνει την μετεξέλιξη της εσωτερικής δομής του Κράτους της Κυπριακής Δημοκρατία –αποκλειστικά δηλαδή της εσωτερικής πολιτειακής δομής- από ενιαίο σε ομοσπονδιακό σύστημα διακυβέρνησης, στη βάση της διζωνικής, δικοινοτικής Ομοσπονδίας.
Θέλω εξ αρχής να κάνω ξεκάθαρο για πολλοστή φορά πως θεωρώ παντελώς αβάσιμο να προβάλλεται ο ισχυρισμός πως η υπό διαπραγμάτευση λύση θα οδηγήσει σε Συνομοσπονδία και όχι Ομοσπονδία.
Ένας ανάλογος ισχυρισμός θα είχε έστω και κατ’ ελάχιστον βάση αν οι συνομιλίες διεξάγονταν μεταξύ των ηγετών δύο προϋπαρχόντων κρατών και όχι όπως μέχρι σήμερα συμβαίνει μεταξύ των δύο ηγετών των δύο κοινοτήτων.
Ταυτόχρονα, έχει συμφωνηθεί, όπως και στο Κοινό Ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου 2014 και θέλω να το σημειώσω, ότι το ομοσπονδιακό σύνταγμα θα ορίζει ότι η ενωμένη Κύπρος θα αποτελείται από δύο συνιστώσες πολιτείες, ισοτίμου καθεστώτος, διευκρινίζοντας έτσι ότι οι εν λόγω πολιτείες δημιουργούνται ή έλκουν τη νομική τους ισχύ μέσα από τις πρόνοιες του Συντάγματος και όχι γιατί προϋπήρχαν.
Είναι για αυτόν τον λόγο εξάλλου που ο θεμέλιος λίθος της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Συνθήκη δηλαδή Εγκαθίδρυσης του 1960 θα παραμείνει αδιατάρακτη σε ισχύ, ενώ η Κύπρος θα συνεχίσει να είναι μέλος των Ηνωμένων Εθνών, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέλος των διαφόρων διεθνών οργανισμών στους οποίους είμεθα μέλη, ενώ οι διεθνείς συμβάσεις που έχουν υπογραφεί από την ίδρυση της Δημοκρατίας, να είναι επίσης σε ισχύ.
Την ίδια στιγμή από τις μέχρι σήμερα διαπραγματεύσεις προκύπτει ξεκάθαρα πως είναι απόλυτα διασφαλισμένες οι τρεις βασικές αρχές που διακρίνουν τα ανεξάρτητα και κυρίαρχα κράτη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, δηλαδή απόλυτα διασφαλίζεται η μια και μόνη διεθνής προσωπικότητα, η μια και μόνη κυριαρχία και η μια και μόνη ιθαγένεια.
Κυρία και κύριοι,
Από την μέχρι σήμερα διαπραγμάτευση παρατηρείται σημαντική πρόοδος στα Κεφάλαια της Διακυβέρνησης, του Διαμοιρασμού Εξουσιών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Οικονομίας, καθώς επίσης –οφείλω να πω- σε μικρότερο βαθμό στο Κεφάλαιο του Περιουσιακού.
Πρόκειται για πρόοδο που, σε κάποιες των περιπτώσεων –οφείλω να ομολογήσω-, βελτιώνει προς όφελος του συνόλου του κυπριακού λαού αντίστοιχες πρόνοιες του Συντάγματος του 1960, ή άλλων κατά καιρούς πρωτοβουλιών και διαπραγματεύσεων για επίλυση του Κυπριακού.
Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, επιδιώκεται η διασφάλιση ενός ισχυρού, αποτελεσματικού και λειτουργικού συστήματος διακυβέρνησης, αφού έχει συμφωνηθεί κατάλογος αρμοδιοτήτων του κεντρικού κράτους που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τις εξωτερικές σχέσεις, τις σχέσεις με την ΕΕ, την αμυντική πολιτική, τη διαχείριση των φυσικών πόρων, τον έλεγχο και την ασφάλεια των χερσαίων, θαλάσσιων και εναέριων συνόρων, τη μεταναστευτική πολιτική και σωρεία άλλων που ανάγονται όχι στη σφαίρα των καθ’ ημέραν προβλημάτων, αλλά στη διασφάλιση των ευρύτερων συμφερόντων του κράτους.
Εξάλλου, ένα από τα βασικά συστατικά των ομοσπονδιακών πολιτευμάτων είναι και η διασφάλιση διευρυμένων αρμοδιοτήτων των πολιτειών στην καθ’ ημέρα πραγματικότητα και δραστηριότητα των πολιτών.
Ενδεικτικά, αναφέρω πως σε αυτό το πλαίσιο και όπως έχει συμφωνηθεί, η κάθε μια των πολιτειών, θα έχει αποκλειστική αρμοδιότητα μεταξύ άλλων, να διατηρεί δικό της σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων, το δικό της σύστημα υγείας, το δικό της εκπαιδευτικό σύστημα, τη δική της τοπική αυτοδιοίκηση και αναφέρω μόνο μερικά. Αλλά επίσης θα διασφαλίζει τα ιδιαίτερα εθνοτικά, πολιτιστικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά της κάθε κοινότητας.
Επιπλέον, μέσα από το Σύμφωνο Δημοσιονομικής Σταθερότητας που θα είναι αρμοδιότητα της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης, πέραν από τη διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας του κεντρικού Ομοσπονδιακού Κράτους, προνοείται και η υποχρέωση της κάθε μιας των πολιτειών να διασφαλίζει τη βιωσιμότητα της ιδίας της πολιτείας, αλλά και την ίδια ώρα καμιά των πολιτειών δεν θα καλείται να αποπληρώνει τις οικονομικές υποχρεώσεις που δημιουργεί η άλλη.
Ταυτόχρονα και για προστασία των επιχειρηματικών και οικονομικών δραστηριοτήτων των πολιτών, θα υπάρχουν αυστηροί κανόνες διασφάλισης του υγιούς ανταγωνισμού, αλλά και διασφάλιση των ευρωπαϊκών κανόνων πιστοποίησης προϊόντων και υπηρεσιών.
Φίλες και φίλοι,
Καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη σημαντικών συγκλίσεων αποτελεί η ιδιότητα της χώρας μας ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ανάγκη προσαρμογής βασικών συστατικών της λύσης με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, κάτι που το έχουμε επιτύχει με την ενεργότερη εμπλοκή της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η οποία, ανάμεσα σε άλλα, έχει καταστήσει και διασφαλίσει την απόλυτη εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την εφαρμογή των βασικών ελευθεριών, οι οποίες είναι απολύτως κατοχυρωμένες.
Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της λύσης των επιτευχθεισών συμφωνιών, διαλαμβάνεται πως:
• Ο κάθε πολίτης θα μπορεί να διακινείται ελεύθερα σε ολόκληρη την επικράτεια της Κύπρου, χωρίς κανένα περιορισμό.
• Ο καθένας, από εμάς ή τους Τουρκοκύπριους, τους νόμιμους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, θα έχει το δικαίωμα επιλογής του τόπου εγκατάστασης, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζεται και το δικαίωμα απόκτησης περιουσίας, ενάσκησης επαγγέλματος και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων όπου επιθυμεί.
Προς διασφάλιση των πιο πάνω και βεβαίως της δικοινοτικότητας, έχει γίνει αποδεκτό να ρυθμίζονται τα εκλογικά δικαιώματα των όσων θα απολαμβάνουν των πιο πάνω δικαιωμάτων, αλλά θα προέρχονται ενδεχόμενα από την άλλη συνιστώσα πολιτεία. Δηλαδή αν κάποιος επιλέξει να ενασκήσει επάγγελμα, να κατοικήσει, να αποκτήσει περιουσία στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, αλλά είναι πολίτης της ελληνοκυπριακής, θα έχει αυτό το δικαίωμα και αν δεν έχει αποκτήσει τη μόνιμη κατοικία, θα ασκεί τα εκλογικά του δικαιώματα ωσάν να είναι ετεροδημότης.
Αγαπητές φίλοι και φίλοι,
Μια άλλη των πολιτικών συγκλίσεων είναι και η αντιμετώπιση της μεγαλύτερης ανησυχίας του Κυπριακού Ελληνισμού για αλλοίωση της δημογραφικής σύνθεσης του πληθυσμού της Κύπρου, αφού διασφαλίστηκε πως ο δημογραφικός χαρακτήρας της Κύπρου κατά την πρώτη ημέρα της λύσης θα αντικατοπτρίζει, με μια μικρή απόκλιση, την πληθυσμιακή σύνθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας του 1960.
Θα ήθελα να τονίσω και να δηλώσω με έμφαση πως το πιο σημαντικό είναι ότι μέσα από την πιο πάνω ρύθμιση διασφαλίζεται όχι μόνο το παρόν, αλλά και το μέλλον, αφού για να αποκτήσει την κυπριακή ιθαγένεια ένας Τούρκος υπήκοος θα πρέπει να προηγηθεί η απόδοση της εν λόγω ιδιότητας σε τέσσερις εξ Ελλάδος καταγόμενους. Αυτό πιστεύω είναι μια πρόνοια που διασφαλίζει τον κυπριακό λαό, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους.
Κυρίες και κύριοι.
Χωρίς να αποκρύβω σημαντικές διαφωνίες που εξακολουθούν να υπάρχουν στο κεφάλαιο του Περιουσιακού, δεν μπορώ να παραγνωρίσω την πρόοδο που έχει επιτευχθεί με την αναγνώριση του δικαιώματος ιδιοκτησίας μέσα από συγκεκριμένες διαδικασίες, αλλά και θεραπείες όπως:
• η πλήρης επανεγκατάσταση,
• η μερική αποκατάσταση,
• η εναλλακτική αποκατάσταση,
• η ανταλλαγή περιουσίας, και
• η αποζημίωση.
Να σημειώσω πως η θωράκιση του πιο πάνω δικαιώματος –και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό-, διασφαλίζεται περαιτέρω με την ελεύθερη επιλογή του ιδιοκτήτη –εάν δεν ικανοποιηθεί από τα εσωτερικά ένδικα μέσα- να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Φίλες και φίλοι,
Για πρώτη φορά βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ο διάλογος για την ανάγκη όπως από την πρώτη μέρα εφαρμογής της λύσης προκύψουν οφέλη για το σύνολο των πολιτών, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Σε αυτό το πλαίσιο, συζητείται σε ένα πνεύμα συναντίληψης, μεταξύ άλλων, όπως από την πρώτη μέρα:
• αποδοθεί η περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της,
• υπάρξει άμεση απόδοση των υπό επιστροφή ακατοίκητων περιοχών και της νεκρής ζώνης στους νόμιμους ιδιοκτήτες της, ενώ
• από την πρώτη ημέρα, να υπάρξει και αποχώρηση σημαντικού αριθμού κατοχικών στρατευμάτων.
Κυρίες και κύριοι,
Έκανα μια γενική αναφορά σε μερικές εκ των πιο σημαντικών συγκλίσεων και συναντιλήψεων, οι οποίες κατά κύριο λόγο προκαλούν ανησυχίες στους πολίτες. Βεβαίως, δεν έχω κάνει αναφορά στη νομοθετική εξουσία, τη δικαστική εξουσία ή σε άλλα των κεφαλαίων που έχουν συζητηθεί, αλλά είμαι βέβαιος ότι, εν συνεχεία, θα μου δώσετε την ευκαιρία να είμαι ακόμα πιο διεισδυτικός ή λεπτομερής, δίδοντας τις δέουσες απαντήσεις.
Όπως έχω προαναφέρει, παραμένουν διαφωνίες και διαφορετικές προσεγγίσεις σε θέματα που έχουν συζητηθεί, ενώ τα κεφαλαιώδη θέματα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων και του Εδαφικού, που θα είναι καθοριστικά ως προς το αποτέλεσμα, δεν αποτέλεσαν ακόμη αντικείμενο ουσιαστικού διαλόγου.
Είναι καλά γνωστό πως και στα δύο θέματα υπάρχει σημαντική απόκλιση μεταξύ των θέσεων των δύο πλευρών, τουλάχιστον από τις δημόσιες δηλώσεις. Θέλω να ελπίζω πως στις διαπραγματεύσεις που θα πραγματοποιηθούν από την Δευτέρα στην Ελβετία, θα έχουμε τέτοια πρόοδο που θα δημιουργεί την προοπτική να προχωρήσουμε και στην ουσιαστική συζήτηση των Κεφαλαίων της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων.
Θέλω να καταστήσω σαφές πως για να υπάρξει ελπίδα θετικής κατάληξης, δεν είναι αρκετή η ρητορική για επιθυμία της λύσης. Πως δεν είναι αρκετή η ρητορική περί κατανόησης των ανησυχιών των Ελληνοκυπρίων.
Θέλω να γίνει κατανοητό πως μια αξιοπρεπής και αποδεκτή από όλους λύση θα είναι προς όφελος και των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων. Μια λύση που δεν θα αφήνει ούτε νικητές και ούτε ηττημένους.
Πως μια ανάλογη λύση θα είναι προς όφελος και της ίδιας της Τουρκίας, αλλά και του τουρκικού λαού.
Για αυτό και θεωρώ καθοριστικής σημασίας, στις καταβαλλόμενες προσπάθειες την αποφασιστική συμβολή της Τουρκίας, αλλά και της ηγεσίας της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
Τελειώνοντας, αυτό που θέλω να διαβεβαιώσω είναι ότι μεταβαίνω στην Ελβετία με αποφασιστικότητα, καλή θέληση και την αναγκαία βούληση, έχοντας κατά νου ότι η λύση θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες, αλλά και να καθησυχάσει τις ανησυχίες του κυπριακού λαού.
Σας ευχαριστώ θερμά για την υπομονή.
