Ομιλία
του Προέδρου της Βουλής στην εκδήλωση «Η Κύπρος στο σταυροδρόμι εθνικών,
πολιτικών, οικονομικών και θεσμικών προκλήσεων»
Θέλω
πρώτα να σας ευχαριστήσω θερμά που ανταποκριθήκατε στην πρόσκλησή μου για τη
σημερινή συνάντηση. Θεώρησα χρήσιμο να
επικοινωνήσω μαζί σας σε αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι των εθνικών, πολιτικών,
οικονομικών, κοινωνικών και θεσμικών προκλήσεων, ενώπιον των οποίων βρίσκεται η
πατρίδα μας. Για να διατυπώσω τους δικούς μου προβληματισμούς, τις δικές μου
ανησυχίες, τις δικές μου προτάσεις για το παρόν και το μέλλον της Κύπρου.
Θεωρώντας ότι έχω ευθύνη και ως ενεργός πολίτης, αλλά και με το συμβολικό βάρος
της ιδιότητας του Προέδρου της Βουλής, να καταθέσω συνεισφορά στον αναγκαίο
συλλογικό προβληματισμό για την πορεία της χώρας μας.
Η
σημερινή μας συνάντηση συμπίπτει με την έκφραση της ετυμηγορίας του ελληνικού
λαού στο χθεσινό δημοψήφισμα. O
ελληνικός λαός με συντριπτική πλειοψηφία απέρριψε τις πολιτικές της λιτότητας
στην ΕΕ που οδηγούν σε ύφεση, ανεργία, κοινωνική δυστυχία και σε χάσμα μεταξύ
πλούσιου Βορρά και φτωχού Νότου.
Το
μήνυμα του χθεσινού δημοψηφίσματος πρέπει να ηχήσει εις «ώτα ακουόντων», για
αλλαγή κατεύθυνσης στην Ευρώπη. Με πολιτικές επενδύσεων, ανάπτυξης, δημιουργίας
νέων θέσεων εργασίας και κοινωνικής συνοχής.
Σε
ό,τι αφορά την Ελλάδα αναμένουμε τη συνομολόγηση μιας αμοιβαία επωφελούς
συμφωνίας με επίδειξη από τους θεσμούς της αναγκαίας κατανόησης και της
επιβαλλόμενης αλληλεγγύης που είναι θεμελιακή αρχή της ΕΕ. Σε αυτή τη συμφωνία
θα πρέπει να ρυθμίζεται η δημοσιονομική προσαρμογή, με σεβασμό στην κοινωνική
συνοχή, και η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους, ενώ θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
ένα ολοκληρωμένο μεταρρυθμιστικό πακέτο και πρόνοιες για χρηματοδότηση της
ανάπτυξης.
Αυτήν
τη δύσκολη ώρα εκφράζουμε την ολόψυχη συμπαράσταση μας προς τον αδελφό ελληνικό
λαό.
Κυρίες
και κύριοι,
Περισσότερο
από κάθε άλλη ανθρώπινη δράση, η πολιτική πρέπει να απαντά με θάρρος στην
πρόκληση του μέλλοντος. Και να έχει σαν σημείο αναφοράς τη ζώσα πραγματικότητα
και τα φαινόμενα της εποχής μας. Ζούμε σε μια νέα εποχή. Αυτή η νέα εποχή
προσφέρει ευκαιρίες, υποκρύπτει κινδύνους, αλλά κυρίως είναι η εποχή των μεγάλων
προκλήσεων.
Η
οικονομική κρίση εξακολουθεί να πλήττει έντονα και παρατεταμένα την Ευρώπη. Το
γεγονός ότι μέσα σε τρία χρόνια δύο χώρες μέλη της Ευρωζώνης αναγκάζονται να
επιβάλουν περιορισμούς στη διακίνηση κεφαλαίων καταδεικνύει ότι η νομισματική
ένωση παρουσιάζει δομικά προβλήματα.
Δυστυχώς,
και αυτό είναι κάτι που αποδέχονται και οι επικεφαλής των θεσμών, η Ευρώπη
πιάστηκε απροετοίμαστη για να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση. Η δημιουργία
του Μηχανισμού Στήριξης και η εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας ήρθαν
ετεροχρονισμένα. Όπως ετεροχρονισμένα εφαρμόζεται και το πρόγραμμα ποσοτικής
χαλάρωσης, το οποίο υιοθέτησαν στα πρώτα χρόνια της κρίσης οι Κεντρικές Τράπεζες
των ΗΠΑ, της Αγγλίας, αλλά και της Ιαπωνίας.
Το
ενιαίο νόμισμα σημαίνει και ενιαία δημοσιονομική πολιτική και προϋπολογισμό, όχι
όμως εκχώρηση των εξουσιών των εθνικών κυβερνήσεων. Ένας ευρωπαϊκός
προϋπολογισμός πρέπει να σέβεται τις ιδιαιτερότητες της οικονομίας κάθε χώρας.
Είναι σημαντικό να υπάρξει μια ολοκληρωμένη μελέτη, όσον αφορά την οικονομία
κάθε χώρας μέλους της Ευρωζώνης, ώστε η μεταφορά οποιωνδήποτε αρμοδιοτήτων
κεντρικά να μην οδηγεί σε χώρες δύο ταχυτήτων. Δεν
μπορεί για παράδειγμα να είναι ο ίδιος ο χειρισμός της βιομηχανικά ανεπτυγμένης
Γερμανίας και της Κύπρου που αποτελεί χρηματοπιστωτικό κέντρο. Για ένα
χρηματοπιστωτικό κέντρο το φορολογικό σύστημα αποτελεί σημαντικό οικονομικό
εργαλείο. Είναι για αυτόν τον λόγο που πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και
προετοιμασμένοι για την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ριζική
μεταρρύθμιση της φορολογίας των εταιρειών στην ΕΕ.
Η
ανάγκη αλλαγής κατεύθυνσης στην Ευρώπη είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού. Τα
ευρωπαϊκά συλλογικά όργανα αποφασίζουν τη στροφή προς την ανάπτυξη και τη
δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, διαπιστώνοντας ταυτόχρονα ότι οι πολιτικές της
λιτότητας και της ισοπεδωτικής δημοσιονομικής πειθαρχίας οδηγούν σε βάθεμα της
ύφεσης.
Αυτό
καταδεικνύεται από την εφαρμογή του προγράμματος της ποσοτικής χαλάρωσης της
ΕΚΤ, αλλά και από την έγκριση του επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη του κ.
Γιούνκερ. Είναι σημαντικό να χορηγηθεί ρευστότητα στην πραγματική οικονομία,
πάντοτε μέσα σε λογικά πλαίσια, αποφεύγοντας τις υπερβολές του παρελθόντος, και
να δοθούν κίνητρα για ανάπτυξη. Το Σχέδιο Γιούνκερ σκοπό έχει να ενισχύσει την
ιδιωτική πρωτοβουλία και τις επενδύσεις, συγχρηματοδοτώντας βιώσιμα έργα.
Η
κυπριακή οικονομία μετά τις θυσίες των συμπολιτών μας παρουσιάζει θετικές
ενδείξεις, αν και οι προκλήσεις που παραμένουν είναι σημαντικές. Οι Κύπριοι
επιχειρηματίες, παρά τις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετώπισαν, καταβάλλουν
τεράστιες προσπάθειες για προσέλκυση νέων επενδύσεων και ενίσχυση της
επιχειρηματικής πρωτοβουλία. Είναι ευθύνη όλων μας να διευκολύνουμε τις
προσπάθειές τους δημιουργώντας ένα σύγχρονο κράτος, με σωστές και αποδοτικές
διαδικασίες.
Είναι
επιπλέον σημαντικό να δημιουργήσουμε προοπτικές για τους νέους μας, δίνοντας
τους ευκαιρίες εργοδότησης. Επιχειρήσεις και εργαζόμενοι μέσα από μια σχέση
σεβασμού των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών τους, μπορούν να ενισχύσουν την
προσπάθεια ανάκαμψης, επιτυγχάνοντας το οικονομικό θαύμα. Άλλωστε, ο λαός μας το
έχει επιτύχει ξανά μετά τις καταστροφικές συνέπειες της τουρκικής εισβολής.
Η
οικονομία παρουσίασε θετικό ρυθμό ανάπτυξης μετά από μια σημαντική περίοδο, οι
αποδόσεις των ομολόγων σταθεροποιούνται σε χαμηλά επίπεδα και οι υπόλοιποι
δημοσιονομικοί δείκτες βελτιώνονται.
Από
την άλλη όμως, η πραγματική οικονομία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σοβαρά
προβλήματα, το ποσοστό της ανεργίας συνεχίζει να βρίσκεται σε πολύ υψηλά
επίπεδα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα
βιωσιμότητας, οι αβεβαιότητες του εξωτερικού περιβάλλοντος πολλές και η κοινωνία
δοκιμάζεται καθημερινά.
Στόχος
όλων μας πρέπει να είναι η επανατοποθέτηση της κυπριακής οικονομίας σε γερές
βάσεις και η ενίσχυση των προοπτικών μια σταθερής και βιώσιμης ανάπτυξης, κάτι
που θα δημιουργήσει συνθήκες ευημερίας και πλήρους απασχόλησης. Η Κύπρος
διαθέτει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και σε συνδυασμό με την εργατικότητα
των πολιτών, μπορεί να αποτελέσει οικονομικό παράδειγμα, μακριά από εξαρτήσεις
οποιονδήποτε πιστωτών που πολλές φορές δε σέβονται την αξιοπρέπεια των
λαών.
Οι
άμεσες προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε αυτή τη στιγμή είναι πολλές και
σημαντικές. Ριζική λύση στα τρέχοντα προβλήματα αποτελεί ένα μεταρρυθμιστικό
πλαίσιο που θα εκσυγχρονίσει την οικονομία και θα την οδηγήσει στην ανάπτυξη.
Είναι απαραίτητο να υπάρξει ένας στρατηγικός σχεδιασμός ενός νέου σύγχρονου
οικονομικού μοντέλου, που θα λαμβάνει υπόψη τις εξελίξεις στην ευρωπαϊκή και
παγκόσμια οικονομία, αλλά και, λαμβάνοντας υπόψη τα λάθη του παρελθόντος, να τη
θωρακίζει από πιθανούς κινδύνους.
Το
ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων και η αδυναμία παροχής χρηματοδότησης σε νέα
έργα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα και
αποτελεί τροχοπέδη σε επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Δυστυχώς, η αλόγιστη
πιστωτική επέκταση των προηγούμενων χρόνων οδήγησε το ιδιωτικό χρέος σε
δυσθεώρητα ύψη, δημιουργώντας την ανάγκη για απόμοχλευση.
Είναι
σημαντικό να προχωρήσουν με γρήγορο ρυθμό οι αναδιαρθρώσεις δανείων και όπου
είναι εφικτό τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να προχωρήσουν σε ενίσχυση της
χρηματοδότησης. Οι αποφάσεις πρέπει να παίρνονται γρήγορα και να διασφαλίζουν τη
βιωσιμότητα του δανειολήπτη.
Αυτήν
τη στιγμή, υπάρχουν τα εργαλεία, τα οποία μπορούν να επισπεύσουν τη διαδικασία
όπως ο Κώδικας της Κεντρικής Τράπεζας και το Πλαίσιο Αφερεγγυότητας. Επιπλέον τα
χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να προχωρήσουν με προτάσεις προς τους
δανειολήπτες πέραν των συνηθισμένων που είναι η επέκταση του χρόνου αποπληρωμής,
η περίοδος χάριτος και η μείωση του επιτοκίου.
Ένας μηχανισμός απομόχλευσης και εξυγίανσης των
ισολογισμών των τραπεζών είναι η εξέταση της δημιουργίας από κάθε
χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ξεχωριστά εταιρειών διαχείρισης δανείων, που να δίνει τη
δυνατότητα κεφαλαίων τόσο από το εξωτερικό όσο και από το εσωτερικό.
Είναι
επιπλέον σημαντικό να εξεταστεί, με βάση αυστηρά κριτήρια, ο συμψηφισμός δανείων
που παραχωρήθηκαν για την αγορά αξιογράφων, μέσα στο πλαίσιο της διαχείρισης των
μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Τα
ποσοστά ανεργίας παραμένουν σε πρωτόγνωρα υψηλά ποσοστά για την Κύπρο, εφόσον οι
αποφάσεις του Eurogroup του Μαρτίου του 2013 και η οικονομική κρίση έχουν
οδηγήσει στο κλείσιμο αρκετών επιχειρήσεων ή τη σμίκρυνση του κύκλου εργασιών
τους. Είναι για αυτόν τον λόγο ιδιαίτερα σημαντικό να δημιουργήσουμε τις
συνθήκες προσέλκυσης ξένων κεφαλαίων. Μέσα από ένα ολοκληρωμένο σχέδιο
μεταρρυθμίσεων είναι απαραίτητο να αρθούν οποιαδήποτε γραφειοκρατικά εμπόδια και
να επιταχυνθούν οι διαδικασίες. Και αυτό, όχι μόνο προς όφελος των επενδυτών,
αλλά και προς βελτίωση των υπηρεσιών που προσφέρονται στον πολίτη.
Η
ενίσχυση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και η απλοποίηση/ενοποίηση των
νομοθεσιών που αφορούν τις επιχειρήσεις και τη φορολογία αναμένεται να
δημιουργήσουν ένα φιλικότερο επιχειρηματικό περιβάλλον. Είναι λοιπόν απαραίτητο
πέραν των αλλαγών που τροχιοδρομούνται στο φορολογικό σύστημα για να παραμείνει
ανταγωνιστικό και να ανταποκρίνεται στα νέα οικονομικά δεδομένα, να υπάρξει μια
ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση που θα μειώνει το διοικητικό φόρτο όσον αφορά την
εφαρμογή της νομοθεσίας.
Ο
τουρισμός, οι επαγγελματικές υπηρεσίες και η εμπορική ναυτιλία αποδείχτηκαν
ανθεκτικοί στην οικονομική κρίση και μπορούν να αποτελέσουν μαζί με άλλους
παραγωγικούς τομείς, πυλώνες οικονομικής ανάπτυξης.
Όσον
αφορά τον τουρισμό είναι σημαντικό να υπάρξει ένα συγκροτημένο πλάνο που θα
οδηγεί στην επέκταση της τουριστικής περιόδου και στην προσέλκυση άλλων μορφών
τουρισμού, όπως ιατρικού, αθλητικού και συνεδριακού. Η κατευθείαν αεροπορική
σύνδεση με άλλες χώρες, όπως είναι η Κίνα, αναμένεται να ενισχύσει τόσο τον
τομέα του τουρισμού, αλλά και των κατασκευών. Προώθηση έργων, όπως είναι οι
μαρίνες, αναμένεται να ενισχύσουν περαιτέρω τον συγκεκριμένο τομέα.
Όσον
αφορά την εμπορική ναυτιλία είναι σημαντικό να προωθηθεί περαιτέρω το ιδιαίτερα
ανταγωνιστικό φορολογικό πλαίσιο που διαθέτει η Κύπρος για πλοιοκτήτριες
εταιρείες και πλοιοδιαχείρηση και ο εκσυγχρονισμός των διαδικασιών, ώστε οι
αποφάσεις που αφορούν τον κλάδο να λαμβάνονται γρήγορα. Επιπλέον, θα πρέπει να
τεθεί ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης η άρση του τουρκικού εμπάργκο σε πλοία
που φέρουν την κυπριακή σημαία.
Η
οικονομία της Κύπρου είναι εξωγενής και επηρεάζεται από αλλαγές στην ευρωπαϊκή
και διεθνή οικονομία. Πρέπει συνεχώς να παρακολουθούμε τις οικονομικές
εξελίξεις, ειδικά όσον αφορά χώρες που έχουν στενούς οικονομικούς δεσμούς, όπως
η Ρωσία, και να ενεργούμε ανάλογα. Ένας κλάδος, ο οποίος πρέπει συνεχώς να
εκσυγχρονίζεται είναι αυτός των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Ο ανταγωνισμός από
άλλα χρηματοπιστωτικά κέντρα είναι πολύ μεγάλος και οι ανάγκες των επενδυτών
μεταβάλλονται συνεχώς.
Είναι
πολύ σημαντικό, πέραν της ενίσχυσης του φορολογικού πλαισίου και του διχτύου
αποφυγής διπλής φορολογίας, να εμπλουτιστούν τα χρηματοοικονομικά προϊόντα που
προσφέρονται στην Κύπρο. Είναι σημαντικό να προωθηθεί ο θεσμός των οργανισμών
συλλογικών επενδύσεων, ειδικά μετά την υιοθέτηση του νέου θεσμικού πλαισίου,
στηρίζοντας τις προσπάθειες των επαγγελματιών του κλάδου. Προς αυτήν την
κατεύθυνση θα πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς
για την αδειοδότηση και την εποπτεία του κλάδου, πέραν των άλλων σημαντικών
αρμοδιοτήτων που έχει.
Σε
αυτή την προσπάθεια σημαντικό ρόλο θα πρέπει να διαδραματίσει και το ΧΑΚ, στο
οποίο θα πρέπει να διαπραγματεύονται οι τίτλοι των οργανισμών, για τους οποίους
θα προχωρήσει η αποκρατικοποίηση. Είναι παραδεκτό ότι οι ημικρατικοί οργανισμοί
στην Κύπρο θα έπρεπε να προχωρήσουν στον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών τους,
ώστε να μπορέσουν να παραμένουν ανταγωνιστικοί. Αυτό όμως δε σημαίνει και πλήρης
ιδιωτικοποίηση. Είναι για αυτό που η μετοχοποίηση συγκεκριμένων ημικρατικών
οργανισμών, με συγκεκριμένο ποσοστό μετοχών να παραχωρείται σε στρατηγικό
επενδυτή, στους εργαζόμενους και το ευρύτερο κοινό, χωρίς να παραχωρείται το
πλειοψηφικό πακέτο, ίσως να θεωρείται ως καλύτερη λύση. Η εμπλοκή του
στρατηγικού τομέα αναμένεται να ενισχύσει τον οργανισμό, ενώ η διαφύλαξη του
πλειοψηφικού πακέτου από την Κυβέρνηση θα διασφαλίσει τα εθνικά και οικονομικά
συμφέροντα. Σημειώνεται ότι για την Αρχή Λιμένων η ανάθεση εργασιών στον
ιδιωτικό τομέα, διασφαλίζοντας τις υποδομές και τα λιμάνια της χώρας, κινείται
προς τη σωστή κατεύθυνση.
Τομείς
όπως η ενέργεια, ειδικά μετά τις εξελίξεις με το οικόπεδο 12, οι κατασκευές, η
γεωργία και η κτηνοτροφία, η έρευνα και η τεχνολογία, οι νεοφυείς επιχειρήσεις
με τον κατάλληλο σχεδιασμό και την παροχή κινήτρων, μπορούν να ενισχύσουν την
προσπάθεια επαναφοράς της οικονομίας στις ράγες της ανάπτυξης.
Ειδικά
στον τομέα των κατασκευών είναι σημαντική η προώθηση και η ψήφιση εκείνων των
μέτρων που θα επισπεύσουν την παραχώρηση τίτλων ιδιοκτησίας, ενισχύοντας την
εικόνα της Κύπρου στους πιθανούς επενδυτές ακινήτων. Επιπλέον θα πρέπει να
ενισχυθούν τα κίνητρα που παραχωρούνται σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται
στον συγκεκριμένο τομέα και σε αγοραστές.
Με
τα σύγχρονα εκπαιδευτικά ιδρύματα που διαθέτει η χώρα, το άρτια καταρτισμένο
εκπαιδευτικό προσωπικό και τη γεωγραφική της θέση, η Κύπρος έχει όλες τις
δυνατότητες να καταστεί ένα σημαντικό κέντρο έρευνας και τεχνολογίας.
Όσον
αφορά τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, θα πρέπει να εξεταστεί η δημιουργία
Ειδικού Αναπτυξιακού Ταμείου, στο οποίο μπορούν να επενδύουν ιδιώτες, τα
χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, το κράτος και να αντλούνται κεφάλαια από ευρωπαϊκά
κονδύλια, ώστε να παρέχεται χρηματοδότηση σε βιώσιμες επιχειρήσεις σε τομείς με
σημαντικό ανταποδοτικό χαρακτήρα.
Δεν
πρέπει να ξεχνάμε σε αυτήν τη διαδικασία τον συνάνθρωπό μας, και οφείλω να
ομολογήσω ότι πέραν από τα μεγάλα αποθέματα αξιοπρέπειας, πρέπει να διαθέτουμε
και μεγάλα αποθέματα ανθρωπιάς. Είναι απαραίτητο να σταθούμε δίπλα στον άνεργο,
τον χαμηλοσυνταξιούχο, τους συμπολίτες μας που ζουν κάτω από το όριο της
φτώχειας, τη μικρομεσαία επιχείρηση, τους συγκεκριμένους καταθέτες και κατόχους
αξιογράφων που σε μια νύχτα άλλαξε η ζωή τους.
Αγαπητοί
φίλοι,
Τα
τελευταία χρόνια επαναλαμβάνεται κατά κόρον η διαπίστωση μιας παρατεταμένης
πολιτικής κρίσης. Με χαρακτηριστικά θεσμικής ανεπάρκειας, φαινομένων διαφθοράς
και διαπλοκής, ελλειμμάτων στον δημοκρατικό διάλογο και έλλειψης εμπιστοσύνης
των πολιτών προς την πολιτική διαδικασία. Αποτέλεσμα, ολοένα και περισσότεροι
πολίτες να απογοητεύονται και να αποστρέφουν το πρόσωπό τους από την πολιτική,
το πολιτικό προσωπικό και τη θεσμική λειτουργία της πολιτείας. Η οικονομική
κρίση έχει κορυφώσει την απαξίωση και την απογοήτευση των πολιτών.
Έκφραση
αυτής της απογοήτευσης είναι η επιλογή της ιδιώτευσης και του περιθωρίου και η
αποχή από τις εκλογικές διαδικασίες, η οποία παρουσιάζει μια σταθερή και
αυξητική τάση. Δεν ωφελεί η άρνηση
ανάληψης ευθυνών ή η απόπειρα μετακύλησής τους. Αυτή η στάση μόνο ως ευθυνόφοβος
εκλαμβάνεται από τους πολίτες. Είναι αναγκαίο το πολιτικό σύστημα να υποβληθεί
στην αναγκαία αυτοκριτική για τα φαινόμενα που αφέθηκαν να εκκολαφθούν τις
τελευταίες δεκαετίες μέσα από μια διαδικασία προϊούσας φθοράς και παρακμής του
πολιτικού και κοινωνικού ιστού. Χωρίς καμιά διάθεση ηθικολογίας οφείλουμε να
προβούμε σε πικρές παραδοχές.
Η
αντιμετώπιση της οικονομικής, κοινωνικής και θεσμικής κρίσης, δεν είναι αρκετό
να επιδιώκεται με τα όποια μέτρα οικονομικού χαρακτήρα. Οι αλλαγές είναι τώρα
αναγκαίες όσο ποτέ άλλοτε. Σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται ραγδαία και γίνεται
όλο και περισσότερο ανταγωνιστικός, η Κύπρος χρειάζεται τομές που θα
εξουδετερώσουν τις αγκυλώσεις στη λειτουργία του κράτους και των θεσμών.
Χρειάζεται να δώσουμε πειστικές απαντήσεις για την ανάκτηση της αυτοδυναμίας του
πολιτικού συστήματος, για ένα μοντέλο διακυβέρνησης που θα ρυθμίζει έναν
σύγχρονο, αποκεντρωμένο, φιλικό και αποτελεσματικό δημόσιο τομέα. Με σύνδεση της
υπηρεσιακής ανέλιξης με την παραγωγικότητα. Αλλαγές νοοτροπίας και πρακτικών του
παρελθόντος είναι όρος και προϋπόθεση για τη λειτουργία της δημοκρατίας. Αλλά
και για την επανεκκίνηση της οικονομίας και της δόμησης ενός νέου δικτύου
κοινωνικής αλληλεγγύης.
Οι
πολίτες αναμένουν και απαιτούν από όλους μας πρωτοβουλίες για μια συνολική
αναγέννηση της κοινωνίας, των θεσμών και των εθνικών προοπτικών. Απαιτούν από το
κράτος και το πολιτικό σύστημα να ξεφύγουν από τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα
και να αναδειχθούν μοχλοί προοδευτικής κίνησης της κοινωνίας.
Μόνο
έτσι θα «ξαναβρούμε την ψυχή μας». Μόνο έτσι θα επανακτήσουμε την αυθεντικότητά
μας και θα ανακαλύψουμε εκ νέου τη ζωογόνο δύναμη της πολιτικής. Για να
μπορέσουμε να πετύχουμε και την αναγέννηση και την ανόρθωση της οικονομίας, όπως
πράξαμε το 1974, μέσα από τις στάχτες και τα ερείπια της εθνικής τραγωδίας.
Άλλωστε έχουμε χρέος προς την ημικατεχόμενη πατρίδα μας. Γιατί δεν πρέπει να
ξεχνούμε ότι η οικονομική ισχύς αποτελεί κορυφαία παράμετρο μιας αποτελεσματικής
εθνικής στρατηγικής που θα οδηγήσει και στη λύτρωση του λαού μας με μια λύση
στηριγμένη στις αρχές του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου.
Αγαπητοί
φίλοι,
Σήμερα,
η δημοκρατία χρειάζεται έναν καινούργιο ζωογόνο άνεμο αξιοκρατίας, αξιοπρέπειας
και εμπιστοσύνης, έναν άνεμο που θα σαρώσει τις στρεβλώσεις των πολιτειακών
σχέσεων και τις κάθε είδους διαμεσολαβήσεις στο κράτος για την προάσπιση των
ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Οι
συντηρητικές πολιτικές, η εμμονή στην εξυπηρέτηση πελατειακών συμφερόντων και ο
φόβος μπροστά στο καινούργιο, κρατούν την κυπριακή κοινωνία «όμηρο» του
παρελθόντος. Εμποδίζουν τη μετεξέλιξη των θεσμών, τον εκσυγχρονισμό των
λειτουργιών του κράτους, τις αλλαγές που ζητά η κοινωνία στο πολιτικό σύστημα,
ενώ ακυρώνουν τον απαραίτητο έλεγχο στο πλέγμα των δομών εξουσίας.
Τα
περιθώρια έχουν εξαντληθεί. Οι αλλαγές είναι επιταγή. Για την Κύπρο, για κάθε
μία και κάθε έναν από εμάς, δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Ή θα προχωρήσουμε τώρα
στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και αλλαγές, ή θα προχωρήσουμε σε έναν δρόμο χωρίς
γυρισμό, με τελική κατάληξη ένα κράτος αναποτελεσματικό και παράλυτο και ένα
πολιτικό σύστημα απαξιωμένο, χωρίς επαφή με την κοινωνία.
Η
εφιαλτική αυτή προοπτική οδηγεί σε μια Κύπρο αδύναμη, αποκομμένη από τα σύγχρονα
ρεύματα και τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Σε μια κοινωνία στατική, χωρίς προοπτικές
εξέλιξης. Σε μια οικονομία διαχείρισης, χωρίς ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή.
Μια
νέα κοινωνική συμφωνία, που να στηρίζεται σε δύο βασικούς άξονες είναι αναγκαία.
Πρώτον, μεταρρύθμιση του κράτους, με τη θεσμοθέτηση σύγχρονων τρόπων διοίκησης
και διαδικασιών που διασφαλίζουν διαφάνεια, αποτελεσματικότητα, ανάπτυξη με
κοινωνική συνοχή. Και δεύτερον, αλλαγή στο πολιτικό σύστημα, με τομές που
ενισχύουν τη συμμετοχή των πολιτών, τον έλεγχο της εξουσίας, την καλύτερη
λειτουργία των αντιπροσωπευτικών θεσμών που μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα
της δημοκρατίας μας και να ξαναφέρουν την κοινωνία κοντά στην πολιτική
λειτουργία.
Η
μάχη ενάντια στη συντήρηση, είναι μάχη δύσκολη. Όμως η μάχη πρέπει να δοθεί. Και
αυτήν τη μάχη οφείλουμε, όχι μόνο να τη δώσουμε, αλλά και να την κερδίσουμε. Με
συγκεκριμένες δράσεις. Με δημοκρατικό έλεγχο κάθε εξουσίας. Σύγκρουση με κάθε
κατεστημένο που νέμεται ασύδοτα τη θέση του σε βάρος των συμφερόντων του λαού.
Με βαθιά τομή στο πολιτικό σύστημα. Ενίσχυση των δυνατοτήτων συμμετοχής του
πολίτη, θωράκιση των θεσμών, διαφάνεια στα οικονομικά πολιτικών φορέων και
προσώπων.
Φίλες
και φίλοι,
Συμπληρώνονται
σε λίγες μέρες 41 χρόνια από το προδοτικό πραξικόπημα και τη βάρβαρη τουρκική
εισβολή που βύθισαν στο πένθος και τα μαρτύρια τον λαό μας. Σαράντα ένα χρόνια
προσφυγιάς και βάναυσης παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών του
λαού μας. Χρόνια δίσεκτα με ανεκπλήρωτα οράματα και με άλυτο το Κυπριακό. Με
αποτυχία επανειλημμένων μεσολαβητικών προσπαθειών και άκαρπων διακοινοτικών
συνομιλιών.
Το
καθήκον μας σήμερα απέναντι στην ιστορία και τον πολιτισμό μας είναι η με κάθε
κόπο και κάθε θυσία αποτροπή της παγίωσης των τετελεσμένων της εισβολής και η
εμμονή σε λύση που θα είναι λειτουργική και βιώσιμη και θα αντέχει στη δοκιμασία
του χρόνου. Η λύση του Κυπριακού αποτελεί την κορυφαία προτεραιότητα και το
μέγιστο χρέος μας προς τον λαό και την πατρίδα.
Η
Κύπρος δεν μπορεί και δεν πρέπει να παραμείνει η μόνη μοιρασμένη χώρα στην
Ευρώπη. Δεν μπορεί η Ευρώπη να ανέχεται στο κατώφλι της την παρουσία ενός
στρατού κατοχής, σε μια χώρα μέλος της ΕΕ.
Διαχρονικό
μας χρέος η σταθερή και αμετάκλητη προσήλωσή μας στην κρατική μας οντότητα που
συνιστά η Κυπριακή Δημοκρατία, ως θώρακας και ασπίδα απέναντι στις προσπάθειες
να την πλήξουν και να τη διαλύσουν. Διερχόμενη μέσα από συνωμοσίες και παγίδες,
η Κυπριακή Δημοκρατία επέζησε και αποτελεί και σήμερα σταθερό βάθρο για τη
συνέχιση του αγώνα για τερματισμό της τουρκικής κατοχής και για λύση που θα
διασφαλίζει την αρμονική συνύπαρξη Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων σε μια
ελεύθερη και δημοκρατική πατρίδα.
Η
λύση θα πρέπει να στηρίζεται στον πραγματικό χαρακτήρα του Κυπριακού ως
προβλήματος εισβολής, κατοχής και παραβίασης των κανόνων του διεθνούς δικαίου.
Στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης θα πρέπει να αποκλείονται ασφυκτικά
χρονοδιαγράμματα και επιδιαιτησία. Η λύση που πρέπει απαραίτητα να τεθεί ενώπιον
του λαού σε δημοψήφισμα, θα πρέπει να είναι προϊόν συμφωνίας και να
διασφαλίζει:
1.
Τον
τερματισμό της τουρκικής στρατιωτικής κατοχής,
2.
Την
πραγματική ενότητα της πατρίδας μας με κατοχυρωμένη τη μία, ενιαία και αδιαίρετη
κυριαρχία, τη μία διεθνή νομική προσωπικότητα και τη μία ιθαγένεια,
3.
Τη
συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, με τη μετεξέλιξη της σε ομοσπονδιακό
κράτος,
4.
Τη
λειτουργικότητα και τη βιωσιμότητα της λύσης,
5.
Την
αποτελεσματική εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου σε όλη την Κύπρο χωρίς μόνιμες
παρεκκλίσεις που θα καθιστούσαν τους Κύπριους πολίτες, Ευρωπαίους πολίτες
δεύτερης κατηγορίας,
6.
Το
σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου,
7.
Την
απομάκρυνση των εποίκων,
8.
Την
αναγνώριση του δικαιώματος επιστροφής των προσφύγων σύμφωνα με το διεθνές και το
ευρωπαϊκό δίκαιο. Το ίδιο ισχύει και για το ατομικό δικαίωμα της ελεύθερης
απόλαυσης της περιουσίας,
9.
Την
ενότητα κράτους, λαού, θεσμών και οικονομίας, και
10.
Την
κατάργηση των αναχρονιστικών εγγυήσεων του 1960. Η συμμετοχή της Κύπρου στον ΟΗΕ
και την ΕΕ είναι επαρκές εγγυητικό πλαίσιο.
Αγαπητοί
φίλοι και φίλες,
Η
ανάδειξη του Μουσταφά Ακκιντζί στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας με τις
γνωστές διαχρονικές θέσεις του για τη λύση του Κυπριακού, έχει δημιουργήσει ένα
θετικό κλίμα και προσδοκίες για τις διαπραγματεύσεις που έχουν επαναρχίσει.
Ωστόσο, η αναντίλεκτη αλήθεια είναι ότι τον καθοριστικό ρόλο για τη λύση τον
έχει η Τουρκία. Η Τουρκία θα πρέπει να αποφασίσει αν θα συνεχίσει την επιδρομική
και επεκτατική της πολιτική ή αν επιτέλους θα συμφιλιωθεί με την ιδέα μιας λύσης
στο Κυπριακό που θα αποκαθιστά συνθήκες ασφάλειας και σταθερότητας στην ευρύτερη
περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Μια λύση που θα αίρει τα εμπόδια και για την
ικανοποίηση των ευρωπαϊκών της φιλοδοξιών.
Είναι
για αυτό που αντί εξάντλησης σε εσωτερικές πολιτικές συζητήσεις, θα πρέπει να
προχωρήσουμε σε κινητοποίηση διεθνώς και εντός ΕΕ, για να ασκηθούν πιέσεις και
για να αξιοποιηθούν δυνατότητες επιρροών πάνω στην Τουρκία. Με αυτόν τον στόχο,
μέσα στα πλαίσια της κοινοβουλευτικής διπλωματίας, υπήρξαν επισκέψεις σε
διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Η Βουλή των Αντιπροσώπων θα συνεχίσει και θα εντείνει
τη συνδρομή της αυτή μέσα στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής διπλωματίας, τόσο με
επισκέψεις του Προέδρου του Σώματος όσο και με επισκέψεις κοινοβουλευτικών
αποστολών.
Να
αναλάβουμε, επίσης, πρωτοβουλίες για το κορυφαίο θέμα της ασφάλειας. Λύση με
εγγυήσεις και εγγυητές είναι αδιανόητη. Οι εγγυήσεις υπήρξαν η πηγή
κακοδαιμονίας για την Κύπρο. Θα πρέπει οριστικά να καταργηθούν και να μπουν στο
χρονοντούλαπο της ιστορίας. Η συμμετοχή στον ΟΗΕ και την ΕΕ είναι επαρκές
εγγυητικό πλαίσιο.
Θα
πρέπει ακόμα η ΕΕ να αναλάβει τις ευθύνες της απέναντι στο πρόβλημα της
στρατιωτικής κατοχής μιας χώρας μέλους της από μια άλλη χώρα που ζητά να
ενταχθεί στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Η ενεργός επικουρική συνδρομή της ΕΕ στις
προσπάθειες για λύση είναι θεμελιακή της υποχρέωση. Για να είναι η λύση όχι
απλώς λειτουργική και βιώσιμη, αλλά και πλήρως συμβατή με τις αρχές, τις αξίες
και τους κανόνες λειτουργίας που ισχύουν στην Ευρώπη.
Καθήκον
μας, επίσης, η εντατικοποίηση των επαφών μας με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες
μας που είναι και αυτοί θύματα της κατοχής και της διαίρεσης της πατρίδας μας.
Ιδιαίτερα με εκείνες τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που προσβλέπουν και
αγωνίζονται για το κοινό όραμα μιας ελεύθερης και ενωμένης πατρίδας.
Σε
ότι αφορά τις συνομιλίες, θα πρέπει να τονιστεί ότι θα πρέπει να συζητούνται
ταυτόχρονα, πέραν της συνταγματικής πτυχής, και οι υπόλοιπες πτυχές, δηλαδή το
εδαφικό, το θέμα της αποχώρησης των στρατευμάτων και των εποίκων και το θέμα των
εγγυήσεων.
Σε
αυτήν την κρίσιμη συγκυρία των κυπριακών εξελίξεων αποτελεί υπέρτατο χρέος και
ιστορική ευθύνη η διαμόρφωση συνθηκών μιας ελάχιστης εθνικής συνεννόησης στη
διαχείριση του Κυπριακού. Το Κυπριακό πρέπει να αποτελεί πεδίο ενότητας και όχι
αντιπαραθέσεων. Αυτή είναι η απαίτηση του λαού μας. Η μορφή και το περιεχόμενο
της λύσης έχει καθοριστεί με την ομόφωνη απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου του
Σεπτεμβρίου του 2009. Να αποτελέσει θεμέλιο ευρύτατης πολιτικής και λαϊκής
ενότητας. Είναι ώρα ευθύνης για όλους και η συνείδηση αυτής της ευθύνης εθνικό
χρέος.
Επείγει
ταυτόχρονα η αξιοποίηση των νέων γεωστρατηγικών, γεωπολιτικών και γεωοικονομικών
δεδομένων που έχουν διαμορφωθεί στην περιοχή μας και ανέτρεψαν παγιωμένες
ισορροπίες δεκαετιών. Η παταγώδης αποτυχία της τουρκικής πολιτικής στον Αραβικό
κόσμο, οι βαθύτατα τραυματισμένες της σχέσεις με το Ισραήλ, η συνεργασία
Κύπρου-Ελλάδας-Αιγύπτου και οι άριστες σχέσεις που διατηρεί η Κύπρος τόσο με το
Ισραήλ όσο και με τον Αραβικό κόσμο, σε συνδυασμό με το συγκριτικό πλεονέκτημα
των φυσικών μας πόρων στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, συνιστούν το νέο
πεδίο, πάνω στο οποίο μπορεί να οικοδομηθεί η ευρύτερη εθνική μας
στρατηγική.
Κυρίες
και κύριοι,
Σε
λίγες μέρες για 41η χρονιά θα έχουμε τις θλιβερές επετείους του
πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής. Θα τιμήσουμε τους ηρωικούς μας
νεκρούς. Σε αυτές τις ετήσιες ανεπούλωτες ρωγμές του χρόνου, η αναδρομή στις
εφιαλτικές εκείνες ημέρες, είναι επιτακτική πράξη ιστορικού χρέους. Ημέρες
φοβερές και επαίσχυντες. Ημέρες που μας σημάδεψαν για πάντα. Ακόμα χειρότερο,
σημάδεψαν και ακρωτηρίασαν το σώμα και την ψυχή της ίδιας της Κύπρου.
Σαράντα
ένα χρόνια μετά, 15η και 20 η Ιουλίου 2015. Δεν αρκούν
ούτε οι ιστορικές αναδρομές, ούτε οι συγκινησιακοί εγκλεισμοί σε λόγους
επετειακούς και σε εύκολες ρητορικές εξάρσεις. Το ζητούμενο, ως επιταγή της
ιστορίας, ως διδαχή των τότε δραματικών γεγονότων και ως επιβαλλόμενη στάση
απέναντι στον συνεχιζόμενο ακρωτηριασμό της πατρίδας μας, είναι η αντίσταση και
σήμερα. Αντίσταση στη βία και την αυθαιρεσία. Αντίσταση στον εφησυχασμό και την
επανάπαυση που καλλιεργούν οι σειρήνες μιας αντίληψης περί άλλων τυρβάζουσας.
Αντίσταση στους κακούς εαυτούς μας που ρέπουν στην προσαρμογή, τη λήθη και την
αμνησία. Αντίσταση στη φαλκίδευση της εθνικής και κρατικής κυριαρχίας από
αποικιοκρατικής νοοτροπίας συμπεριφορές.
Διαβάζοντας
τους οιωνούς της νέας εποχής, αλλά και ανταποκρινόμενοι στο πολύβουο κάλεσμα της
ιστορίας. Όχι, για να σταματήσουμε περιδεείς και παράλυτοι μπροστά στα τείχη,
μπροστά στις δυσκολίες που συναντούμε, αλλά για να τραβήξουμε καταπάνω τους, να
τα γκρεμίσουμε, να τα ξεπεράσουμε. Να κτίσουμε το καινούριο, με όραμα και πυξίδα
πλεύσης τις άφθορες διαχρονικά αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της
δικαιοσύνης.
Αυτό
είναι το καλύτερο μνημόσυνο, η μέγιστη τιμή για τις υπέροχες θυσίες των ηρώων
και των μαρτύρων της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
Κυρίες
και κύριοι,
Αγαπητοί
φίλοι,
Τελειώνοντας,
ο νους μου πηγαίνει στον Προκρούστη. Τον θυμάστε. Ο Προκρούστης ήταν απάνθρωπος,
διότι η κλίνη του εξέφραζε την υπαγωγή του κόσμου σε ένα είδος σχηματικής,
δηλαδή τυπικής λογικής. Και ο μεν Προκρούστης ως γνωστόν δεν υπήρξε. Σήμερα όμως
υπάρχουν Προκρούστες που θα ήθελαν την ιστορία, αλλά αρχές και αξίες,
συντάγματα, θεσμούς και δικαστικά συστήματα, ανθρώπινα δικαιώματα και
θεμελιώδεις ελευθερίες –τώρα και τις οικονομίες- με μια ισοπεδωτική
παγκοσμιοποίηση, ευθυγραμμισμένες στο σχήμα και τα δεδομένα της δικής τους
κλίνης. Σε αυτήν την απάνθρωπη κλίνη επιχείρησαν συστηματικά να τοποθετήσουν το
σώμα της Κύπρου, στο βωμό αδίστακτων στρατηγικών συμφερόντων, εσωτερικών
υπονομεύσεων και απροκάλυπτης προδοσίας.
Όμως
αγαπητοί φίλοι, ο κόσμος δεν επιβιώνει με Προκρούστες. Αντίθετα, η ανθρωπότητα
έχει ανάγκη εμπνευστών. Τα μεγαλειώδη στην ιστορία θέλουν γνώση, ιστορική
ενόραση, κοινωνική ευαισθησία, πάθος για το δίκαιο του αδυνάτου, θέλουν τη
συναρπάζουσα σύνθεση μεγάλου νου και μεγάλης ψυχής.
Χρέος
μας λοιπόν και σήμερα να αποφύγουμε την προσαρμογή με τη διαίρεση και την κατοχή
και να επιμείνουμε στις διαχρονικά άφθορες αξίες της ελευθερίας και της
δικαιοσύνης. Αυτή είναι η οφειλόμενη ανταπόκριση στο χρέος απέναντι στη
μακραίωνη ιστορία του λαού μας.
Να
στείλουμε όλοι μαζί το μήνυμα της ενότητας του λαού. Το μήνυμα της οικονομικής
ανασυγκρότησης και ευημερίας. Το μήνυμα της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης.
Το μήνυμα της ελπίδας μιας καλύτερης ζωής. Το μήνυμα ότι θα έλθει η ώρα της
ιστορικής δικαίωσης, η ώρα της Κύπρου, η ώρα της μιας και αδιαίρετης
πατρίδας.
Η
φωνή του Σεφέρη, αιώνια προφητική:
«Ναι·
όμως ο μαντατοφόρος τρέχει
κι
όσο μακρύς κι αν είναι ο δρόμος του,
θα
φέρει σ’ αυτούς που γύρευαν ν’ αλυσοδέσουν τον Ελλήσποντο
το
φοβερό μήνυμα της Σαλαμίνας.
Φωνή
Κυρίου επί των υδάτων.
Νήσος
τις έστι.»
Σας
ευχαριστώ.
