Ομιλία του
Υφυπουργού Παρά τω Προέδρω κ. Κωνσταντίνου Πετρίδη
στο συνέδριο με
θέμα την Αναπτυξιακή Μεταρρύθμιση
Σήμερα καλούμαστε να απαντήσουμε
ένα ερώτημα που απασχολεί ολόκληρη την κοινωνία. Τι πρέπει να κάνουμε ως χώρα
για να καταστεί η οικονομία μας πραγματικά ανταγωνιστική και παραγωγική; Για να
επιτύχουμε αυτό που ονομάζουμε βιώσιμη ή ισόρροπη ανάπτυξη; Γιατί μέχρι
σήμερα, όλοι μιλούμε για ανάπτυξη αλλά σπάνια της δίδεται πραγματικό περιεχόμενο. Ή υιοθετούμε μια, μυωπική
κατ’ εμένα, προσέγγιση ότι η ανάπτυξη είναι αποκλειστικά και μόνο αποτέλεσμα
έργων με δανεικά ή από κρατικά
κονδύλια.
Αναμφίβολα, η βιωσιμότητα των
δημόσιων οικονομικών και η
σταθεροποίηση του χρηματοοικονομικού
τομέα αποτελούν δύο από τις κύριες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη. Σε
αυτούς τους καίριους πυλώνες της οικονομίας, σε ενάμιση χρόνο έχουν γίνει πολλά
που δεν είναι της ώρας να τα αναφέρω. Θα πρέπει ωστόσο να τονίσω ότι πολλά που
θεωρούνταν αδύνατα πριν από ενάμιση χρόνο έγιναν, όχι τυχαία. Τίποτα δεν είναι τυχαίο σε αυτό το
επίπεδο . Για να φτάσουμε στο σημείο να βλέπουμε σημεία ανάκαμψης
χρειάστηκε προγραμματισμός και σκληρή δουλειά.
Παρά τα βήματα που έχουν γίνει,
είναι γνωστό πόσο υποφέρει ακόμη η κυπριακή κοινωνία, οι άνεργοι. Αλλά η πρόοδος
που καταγράφεται δεν είναι
επικοινωνιακή. Για να ευημερήσουν οι άνθρωποι πρέπει να προηγηθούν και να πραγματωθούν σημαντικές
πολιτικές , πιο κυνικά πρέπει πρώτα να ευημερήσουν και κάποιοι
αριθμοί.
Μέχρι σήμερα όμως τακτοποιήσαμε
πολλούς από τους λογαριασμούς μας με το
παρελθόν και τώρα μπορούμε να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα. Την ανάπτυξη. Τη διόρθωση των στρεβλώσεων που την
εμποδίζουν στο επίπεδο της αγοράς. Να ενώσουμε την καλή επίδοση και την
προοπτική που μας προσφέρει πλέον η σταθερότητα της μακροοικονομίας μας, με την πιο
αποτελεσματική λειτουργία της μικροοικονομίας.
Μόνο έτσι θα κτίσουμε τη νέα
Κύπρο. Μια πραγματικά ανταγωνιστική και παραγωγική χώρα, των επενδύσεων και της
επιχειρηματικότητας. Γιατί η Κύπρος
μπορεί μεν να έχει αρκετά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Να είναι ελκυστική στους
επενδυτές λόγω της πρόσβασης που παρέχει στην ευρωπαϊκή αγορά, τα οφέλη που
προσδίδει στους επενδυτές μια χώρα που βρίσκεται στο Ευρώ, και τη φορολογική, νομισματική και πολιτική
σταθερότητα , όμως οι επενδυτές επιζητούν και ένα πραγματικά φιλικό και
διαφανές πλαίσιο δραστηριοποίησης τους. Δεν θα διακινδυνεύσουν τις επενδύσεις
τους σε μια χώρα που αμφιταλαντεύεται για την πολιτική ή τη
νομισματική κατεύθυνση που θα ακολουθήσει, αλλά ούτε και σε μια χώρα που οι επενδύσεις
τους προσκρούουν σε ένα πολύπλοκο, δαιδαλώδες και αδιαφανές πλαίσιο
λειτουργίας.
Για να συμπληρώσουμε το πλαίσιο
των προϋποθέσεων για την ανάπτυξη, αυτό που οφείλουμε να κάνουμε είναι να διαγνώσουμε και να παραδεχθούμε και τις αδυναμίες μας. Να
επανεξετάσουμε, διαρθρωτικά
πλέον, το συνολικό πλαίσιο
λειτουργίας της οικονομίας και των παραγωγικών της δυνάμεων.
Είναι πλέον ξεκάθαρο τόσο από τη
διεθνή εμπειρία όσο και από έρευνες για την κυπριακή πραγματικότητα, κάποιες από
τις οποίες θα παρουσιαστούν στα πλαίσια του σημερινού συνεδρίου, ότι η δημιουργία
ενός σύγχρονου και φιλικού περιβάλλοντος τόσο στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις όσο
όμως και στις μεγάλες αναπτύξεις και επενδύσεις, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση
για την ανάπτυξη. Προϋπόθεση για να δοθεί στον κάθε Κύπριο η ευκαιρία
ευημερίας, με τα δικά του μέσα και δημιουργικότητα, και όχι της πρόσληψης του
στο δημόσιο.
Για την Κύπρο, η αλλαγή του
αναπτυξιακού της μοντέλου, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, του
επιχειρηματικού και επενδυτικού περιβάλλοντος και η αντιμετώπιση του γραφειοκρατικού συστήματος, και όχι των
γραφειοκρατών , αποτελούν το μεγάλο στοίχημα.
Οφείλουμε να δημιουργήσουμε ένα
νέο σύστημα που δεν θα ποινικοποιεί ούτε την επιχειρηματικότητα ούτε την
παραγωγή. Αλλά που θα τις απελευθερώνει από αχρείαστες πλέον γραφειοκρατικές
αγκυλώσεις και πολύπλοκες διαδικασίες.
Κυρίες και κύριοι,
Γνωρίζουμε ότι ο δρόμος δεν θα
είναι ούτε εύκολος, ούτε αυτόματος. Θα πρέπει να μεταρρυθμιστούν τα αναχρονιστικά σημεία
ενός συστήματος έξι
δεκαετιών. Απαιτείται προσεκτική δουλειά, επιστημοσύνη και
εμπειρογνωμοσύνη.
Με τη σταθεροποίηση της οικονομίας ,
όμως, και τα μεγάλα βήματα που έχουν γίνει προς αυτή την κατεύθυνση, είμαστε
πλέον έτοιμοι να θέσουμε ένα νέο
ορίζοντα, Είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε.
Όλα αυτά χρειάζονται σχεδιασμό. Δεν γίνονται στη τύχη.
Μπορούμε να τα καταφέρουμε; Ναι μπορούμε, αν κάνουμε ότι έκαναν και άλλες χώρες
που τα κατάφεραν.
Πώς για παράδειγμα η Ιρλανδία, η χώρα η οποία απορροφά
σήμερα το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ποσοστό ξένων επενδύσεων, εκσυγχρόνισε τη
νομοθεσία της δημιουργώντας ένα φιλικό περιβάλλον για τις επενδύσεις, μειώνοντας δραστικά τον αριθμό των
γραφειοκρατικών διαδικασιών που απαιτούνται για την ίδρυση και λειτουργία μιας
εταιρίας; Ελκύοντας εκατοντάδες επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας από τρίτες χώρες
οι οποίες εγκατέστησαν το ευρωπαϊκό τους στρατηγείο στην Ιρλανδία ώστε να
προωθηθούν στην ευρωπαϊκή αγορά, μετατρέποντας την Ιρλανδία, μέσα σε λίγα χρόνια
από αγροτική σε εξαγωγική οικονομία υψηλής αξίας. Για να
αποτελεί σήμερα αυτή η εξαγωγική της δυνατότητα, την κινητήριο δύναμη της χώρας
για έξοδο από την κρίση.
Η Κύπρος, με την ίδια χαμηλή
φορολογία αλλά και με σημαντικά μ
εγαλύτερο ποσοστό δημόσιων αναπτυξιακών δαπανών , υποφέρει με το
μεγαλύτερο έλλειμμα εμπορικού
ισοζυγίου στην ΕΕ, κάτι που αποτελεί πηγή οικονομικής αστάθειας και
κινδύνων.
Μήπως θα πρέπει να
παραδειγματιστούμε από τις μεταρρυθμίσεις και τα επιτεύγματα των τελευταίων δύο
δεκαετιών στη Σουηδία και τη Φινλανδία,
οι οποίες κατάφεραν να είναι από τις πιο ανοικτές οικονομίες στον κόσμο, με
το πλέον φιλικό για τις επιχειρήσεις περιβάλλον στην Ευρώπη παρά την υψηλή
φορολογία; Δημιουργώντας βιώσιμη ανάπτυξη έστω και αν μείωσαν τον αναπτυξιακό τους
προϋπολογισμό . Με χειροπιαστά οφέλη προς την κοινωνία, καταφέρνοντας να
διατηρήσουν το καλύτερο ίσως κράτος πρόνοιας στον κόσμο.
Ας δούμε το Ισραήλ. Δεν θα μπορούσε η Κύπρος να
διαθέτει αντίστοιχη βιομηχανία μεταποίησης αγροτικών προϊόντων;
Ας δούμε άλλες μικρές χώρες, χωρίς καλύτερο μορφωτικό
επίπεδο από το δικό μας. Που έκαναν όμως πολύ μεγαλύτερα αναπτυξιακά
βήματα από εμάς.
Θα δημιουργήσουμε κι εμείς ένα
φιλικό επενδυτικό περιβάλλον; Θα
δούμε όχι ποια, αλλά πώς εκμεταλλευόμαστε τα συγκριτικά μας
πλεονεκτήματα βάσει ενός σοβαρού σχεδίου; Θα δημιουργήσουμε μια κεντρική αδειοδοτική αρχή; Μια
διαδικασία fast track για την αδειοδότηση
των μεγάλων επενδύσεων;
Θα μπορέσουμε να εξοικονομήσουμε για τις επιχειρήσεις
το αντίστοιχο των 850 εκ. Στερλινών που εξοικονόμησε το Ηνωμένο Βασίλειο από τη
μείωση της γραφειοκρατίας; Ή θα συνεχίσουμε, όπως καταδεικνύουν μελέτες, να
έχουμε κόστος πέραν του ενός δις
λόγω γραφειοκρατικών διαδικασιών; Ποσό που θα μπορούσε να διοχετευτεί στην
κατανάλωση, στις επενδύσεις και να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας.
Θα λύσουμε το πρόβλημα των ‘συναρμοδιοτήτων’ των Υπουργείων;
Θα μπορέσουμε να εισάξουμε τα
‘
digital access point’ για
την αδειοδότηση μικρών επιχειρήσεων εντός 24 ωρών μέσω του διαδικτύου όπως έκανε
η Πορτογαλία, κερδίζοντας
μάλιστα και το Ευρωπαϊκό Βραβείο Καινοτομίας;
Με τον κατάλληλο σχεδιασμό, δεν θα
μπορούσε η Κύπρος να έχει την πρωτοκαθεδρία στις Ανανεώσιμες Πηγές
Ενέργειας ή στην κτηνοτροφία, όπως κάνει η Δανία;
Ή θα συνεχίσουμε να απέχουμε, όπως
καταδεικνύουν διεθνείς μελέτες, από τις ανεπτυγμένες χώρες στην ‘ευκολία του
επιχειρείν’; Επιγραμματικά να αναφέρω μόνο ότι στους πλείστους δείκτες υστερούμε
σημαντικά από άλλες ανταγωνιστικές χώρες και ότι σε αρκετούς από αυτούς η
επίδοση της χώρας μας είναι κάτω της 100 ης θέσης
παγκοσμίως.
Η αναπτυξιακή μεταρρύθμιση
αποτελεί λοιπόν ένα σημαντικό πυλώνα εκσυγχρονισμού της χώρας μας. Γι αυτό τον
λόγο, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τον Ιούνιο τη σύσταση Ομάδας, υπό την ίδια την Προεδρία, η οποία
καλείται μέχρι τον Σεπτέμβρη να καταρτίσει Σχέδιο Δράσης για το σχεδιασμό της
Αναπτυξιακής Στρατηγικής.
Βασικά καλείται να κάνει τα αυτονόητα
: Να χαράξει μια Στρατηγική που θα στοχεύει μεταξύ άλλων:
1. Στον καταρτισμό, για πρώτη φορά,
ενός σύγχρονου και ολοκληρωμένου μακροπρόθεσμου αναπτυξιακού σχεδίου .
Και δεν μιλάμε για ένα από τα πολλά σχέδια που διέπονται από διακηρύξεις ή
ευχολόγια, ή από την παλιά νοοτροπία του ‘κρατισμού’ όπου το κράτος θα
προγραμματίζει και θα κάνει τα πάντα.
Μιλάμε για ένα επιστημονικό σχέδιο το οποίο θα
επισημαίνει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας και της κάθε περιοχής. Του
κάθε τομέα και πόσες θέσεις εργασίας θα μπορεί να
προσφέρει. Και πως θα τις
δημιουργήσει. Που θα συμπεριλαμβάνει τον μακροχρόνιο σχεδιασμό των κατάλληλων
υποδομών, τη διοχέτευση κονδυλίων, χωροταξικό σχεδιασμό,
σχεδιασμό κινήτρων, τις νομοθετικές και θεσμικές ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν
στον ιδιωτικό τομέα να δράσει και στη χώρα να εκμεταλλευτεί επιτέλους αυτά τα
πλεονεκτήματα. Όπως έκαναν άλλες χώρες που πέτυχαν. Όπως η Σιγκαπούρη, η
Ιρλανδία, όπως κάνει τώρα η Ελλάδα.
2. Στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας .
Οφείλουμε, όχι μόνο να
παρακολουθούμε όλους τους σχετικούς διεθνείς δείκτες, αλλά να τους ενσωματώσουμε ως δείκτες απόδοσης, και
να καταρτίσουμε πολιτικές για βελτίωσή τους. Για να μπορούμε πλέον να κρίνουμε
αλλά και να κριθούμε, με
αντικειμενικά κριτήρια, για την όποια επιτυχία ή την αποτυχία μας.
3. Στην απλούστευση των πολύπλοκων διαδικασιών αδειοδότησης
των επιχειρήσεων και των μεγάλων αναπτύξεων. Δεν μπορεί, η αδειοδότηση μιας
απλής επιχείρησης να πρέπει να περάσει δεκάδες στάδια, εκατοντάδες μέρες, με δεκάδες
εμπλεκόμενους φορείς του
δημοσίου, με τεράστιο διοικητικό κόστος τόσο για το δημόσιο όσο και για
τους ιδιώτες, την ίδια ώρα που σε άλλες ανταγωνιστικές χώρες μια παρόμοια
επιχείρηση μπορεί να αδειοδοτηθεί και να αρχίσει τη λειτουργία της εντός 24 ωρών
ή εντός ημερών.
4. Στη βελτίωση και απλοποίηση του
υφιστάμενου κανονιστικού και
νομοθετικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία και τις υποχρεώσεις των
επιχειρήσεων. Υπάρχουν αναχρονιστικοί κανονισμοί και νομοθεσίες που πρέπει να
καταργηθούν. Υπολείμματα άλλων εποχών, της αποικιοκρατίας, που δεν αρμόζουν σε
μια σύγχρονη κοινωνία. Υπάρχουν πολύπλοκοι κανονισμοί που θα πρέπει να
απλοποιηθούν.
5. Στην πραγματική εφαρμογή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για όλες
τις συναλλαγές με το δημόσιο, γιατί πολλές από τις εκσυγχρονιστικές
μεταρρυθμίσεις δεν μπορούν να εφαρμοστούν χωρίς αυτή.
Θα πρέπει να εξαλείψουμε ότι είναι αντιαναπτυξιακό. Γιατί η βιώσιμη ανάπτυξη στηρίζεται σε
πραγματική παραγωγή που αντέχει,
γιατί βασίζεται στην αύξηση του
εισοδήματος και όχι απλά στον διαμοιρασμό του μέσω δανεικών. Αυτό δεν είναι ανάπτυξη. Είναι η πεπατημένη που οδηγεί στην επόμενη
κρίση .
Δεν τρέφουμε ψευδαισθήσεις. Όλα
αυτά ασφαλώς και θα απαιτήσουν χρόνο, κόπο και πολιτική βούληση.
Το σημερινό συνέδριο αποτελεί μόνο την αφετηρία μιας μακράς
διαδικασίας. Μέσω του συνεδρίου ανοίγουμε και ένα διάλογο με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
Τον επιχειρηματικό κόσμο , τα κόμματα, όλους όσοι από τη δική τους πλευρά
προσπαθούν για την ανάπτυξη. Μέσω του θα εντοπίσουμε και τις σημαντικότερες
στρεβλώσεις και δυσλειτουργίες του συστήματος για να ολοκληρώσουμε τον σχεδιασμό
μας.
Θεωρώ πιο ωφέλιμο αντί να αναλωνόμαστε σε
άσκοπες μικροπολιτικές αντιπαραθέσεις, να συζητήσουμε για τα μεγάλα. Για το ποιο αναπτυξιακό μοντέλο θα
ακολουθήσουμε. Για το πώς θα το
πετύχουμε. Γιατί, σε τελική ανάλυση, ανάπτυξη σημαίνει και ευημερία. Και η
ευημερία για εμένα φέρνει και την κοινωνική δικαιοσύνη και ευκαιρίες για όλους.
Στην προσπάθεια μας αυτή έχουμε
δίπλα μας ξένους
εμπειρογνώμονες, κάποιοι εκ των οποίων βρίσκονται σήμερα εδώ μαζί μας.
Δεν δίνουν απλώς το παρόν τους σε ένα
συνέδριο . Δίνουν το στίγμα της
συνεργασίας μέσω της παροχής εμπειρογνωμοσύνης ώστε το φιλόδοξο
μεταρρυθμιστικό εγχείρημα να στεφθεί με επιτυχία.
Η αλλαγή του αναπτυξιακού μας
μοντέλου, όπως και όλες οι μεγάλες αλλαγές, προϋποθέτει όχι μόνο πολιτική
βούληση, η οποία υπάρχει, αλλά και αλλαγή νοοτροπίας και κουλτούρας όλων μας.
Κυβέρνησης, θεσμών, οργανωμένων φορέων και πολιτών. Ας δούμε λοιπόν την ανάπτυξη
από μια νέα οπτική γωνία, ας μην
περιμένουμε μαγικά ραβδιά, και ας αρχίσουμε δουλειά.
