Για τους μεγάλους, για τους ελεύθερους, για
τους γενναίους, τους δυνατούς, αρμόζουν τα λόγια τα μεγάλα, τα ελεύθερα,
τα γενναία, τα δυνατά, γι΄ αυτούς η σιγή, γι’ αυτούς τα δάκρυα, γι’
αυτούς οι φάροι, κι οι κλάδοι ελιάς και τα φανάρια.
Η απόδοση τιμής για τις μεγάλες αγωνιστικές στιγμές της ιστορίας και για τους επώνυμους και τους ανώνυμους πρωταγωνιστές της, αποτελεί αναμφίβολα επιτακτικό χρέος. Και για λαούς σαν τον δικό μας, που περνά ακόμα στιγμές εθνικής δοκιμασίας και αντιμετωπίζει κινδύνους επιβίωσης, αυτό το χρέος αποτελεί μια κορυφαία αναγκαιότητα.
Γιατί πέρα από την οφειλόμενη απόδοση τιμής μπορούμε και πρέπει να αντλούμε διδάγματα για τη συνέχιση και καταξίωση ενός αγώνα που δεν έχει ακόμα δικαιωθεί. Οι εθνικές εκκρεμότητες, τα ανοικτά εθνικά προβλήματα, επιβάλλουν την αναδρομή στο παρελθόν ως ενέργεια αγωνιστικής αφύπνισης, ως βήμα εθνικής ανάτασης και ως έμπνευση για τις διαχρονικά άφθορες αξίες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου.
Άλλωστε η 1η Απριλίου 1955 αποτέλεσε, ακριβώς ως ιστορική στιγμή αμφισβήτησης της δουλείας, της ξένης τυραννίας και της καταπίεσης, το μεγάλο ρωμαλέο άλμα ενατένισης του Κυπριακού Ελληνισμού προς την ίδια την ιδέα της ύπαρξής του. Χωρίς την εθνικοαπελευθερωτική αντιαποικιακή επανάσταση ο Κυπριακός Ελληνισμός ως εθνική οντότητα θα αποτελούσε υπόθεση ιστορικής αναδίφησης, μελέτη γλωσσολογικής και εθνολογικής έρευνας, εγκυκλοπαιδικής και αρχειακής καταγραφής. Όχι όμως την υπαρκτή εθνική οντότητα του σήμερα.
Ο ήρωας Μιχαήλ Νικολάου γεννήθηκε στη Μεσόγη το 1934 από φτωχούς και εργατικούς γονείς. Ήταν παιδί πολυμελούς οικογένειας. Είχε ακόμα τέσσερις αδελφές και έναν αδελφό. Από μικρός ξεχώριζε για τον καλό του χαρακτήρα, για την αγάπη του προς τους συνανθρώπους και την πατρίδα του. Μετά την αποφοίτησή του από το Δημοτικό Σχολείο του χωριού του, φοίτησε για τέσσερα χρόνια στο Γυμνάσιο Πάφου, αλλά η κακή οικονομική κατάσταση των γονιών του τον ανάγκασαν να διακόψει. Ρίχτηκε στη δουλειά και με τις απολαβές που έπαιρνε βοηθούσε τους γονείς του ενώ ταυτόχρονα αποταμίευε ό,τι μπορούσε ώστε να φτιάξει κάτι δικό του στη ζωή.
Είχε ήδη αρχίσει ο απελευθερωτικός αγώνας 1955 - 59 και ο Μιχαήλ πύκνωσε τις γραμμές της ΕΟΚΑ υπό την καθοδήγηση του Γεωργίου Παπαονησιφόρου, ο οποίος ήταν ο υπεύθυνος της Οργάνωσης για τα χωριά Μεσόγη - Μέσα Χωριό - Τρεμιθούσα. Ο Μιχαήλ όντας ήδη ιδιοκτήτης ενός μικρού λεωφορείου μετέφερε επιβάτες από τη Μεσόγη στην Πάφο. Εξυπηρετούσε επίσης τις ανάγκες της Οργάνωσης είτε για μεταφορά συγγενών κρατουμένων στα κρατητήρια είτε για μεταφορά οπλισμού ή εγγράφων τα οποία τοποθετούσε σε ειδικά διαμορφωμένη κρύπτη στο όχημά του.
Όταν στα μέσα Σεπτεμβρίου 1958 οι Βρετανοί στρατιώτες σκότωσαν στο χωριό Κάθηκας τον Καλαϊτζή, ο Μιχαήλ κατόπιν διαταγής του περιφερειακού υπεύθυνου Μεσόγης, μετέφερε στην κρύπτη του οχήματός του μία ηλεκτρική νάρκη κυπριακής κατασκευής, μεγάλης ισχύος και την παρέδωσε. Η νάρκη προοριζόταν να πυροδοτηθεί την κατάλληλη ώρα εναντίον των Βρετανών στρατιωτών ως απάντηση για τον θάνατο του Καλαϊτζή. Στις 21 Σεπτεμβρίου του ιδίου έτους, στις 7.00 το βράδυ, πραγματοποιήθηκε η έκρηξη της νάρκης εναντίον των Βρετανών στρατιωτών που διέρχονταν εποχούμενοι μέσω του κυρίου δρόμου Μεσόγης-Τσάδας. Στην επιχείρηση συμμετείχαν και οι Γ. Παπαονησιφόρου, Χριστάκης Ηλία και ο Μιχαήλ. Η έκρηξη δεν επέφερε καμιά απώλεια στους στρατιώτες οι οποίοι εξήλθαν από το όχημά τους και καταδίωξαν όσους βρίσκονταν στη σκηνή της έκρηξης.
Οι δύο συναγωνιστές του Μιχαήλ διέφυγαν ενώ ο ίδιος κατέφυγε σε παραπλήσιο καφενείο, απ’ όπου συνελήφθη από τους Βρετανούς. Τον βασάνισαν φρικτά να ομολογήσει την ενοχή και τους συνεργάτες του, αλλά αυτός δεν λύγισε, κράτησε το στόμα του κλειστό και τον σκότωσαν με επανειλημμένους πυροβολισμούς. Ήταν 24 χρονών.
Ο κρότος των πυροβολισμών ξάφνιασε τους γονείς και τα αδέλφια του ήρωα που κατοικούσαν σε μικρή απόσταση από τη σκηνή. Από την πόρτα του σπιτιού τους αναγνώρισαν στο φως του φεγγαριού ότι επρόκειτο για τον Μιχαήλ. Οι Βρετανοί δεν επέτρεψαν σε κανένα να πλησιάσει. Ψυχροί και ασυγκίνητοι περιόρισαν τους οικείους του ήρωα στο σπίτι και προέβησαν σε έρευνα ατόμων και χώρου. Λίγο πριν μεταφέρουν τον νεκρό Μιχαήλ στο νεκροτομείο της Πάφου επέτρεψαν στον 12χρονο τότε αδελφό του να πλησιάσει τη σκηνή απλά για αναγνώριση της σορού. Την επόμενη μέρα έγινε η μεταφορά του ήρωα στη γενέτειρά του όπου και ετάφηκε στην παρουσία μόνο των συγγενών του, αφού το χωριό τελούσε υπό κατ’ οίκον περιορισμό. Η χαροκαμένη μάνα του τον μοιρολογούσε με θρήνους και αυτοσχέδια μοιρολόγια.
Διερχόμενος κάποιος από τον χώρο όπου βρίσκεται η προτομή του ήρωα θα διαβάσει λίγες λέξεις χαραγμένες στη μαρμάρινη πλάκα. Η επιγραφή λέει: «Στα μαρμαρένια αλώνια της τιμής εκεί το χάρο αντάμωσες και βγήκες νικητής». Η σύνοψη της σύντομης ζωής του και ο μαρτυρικός θάνατος του Μιχαήλ Νικολάου θα αποτελεί για πάντα πολύτιμη εθνική κιβωτό. Ένας θάνατος που σηματοδότησε την παντοτινή αθανασία.
H Κύπρος ένα αναπόσπαστο τμήμα του Ελληνισμού, με συμβολή στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, με Ζήνωνες και Ονήσιλλους, με Ομηρικά κατάλοιπα στην τοπολαλιά, με βουβά τώρα αρχαία θέατρα, με συμπόρευση με τον Μέγα Αλέξανδρο, με Κίμωνες, με παρουσία δίπλα σε Μακρυγιάννηδες, με βιασμένες τώρα βυζαντινές εκκλησιές, με Δίκωμα, με ένα αγροτόπαιδο από τη Μεσόγη που εξευτέλισε τον θάνατο, τον χρόνο και με ένα σύγχρονο «μολών λαβέ» δακτυλοδεικτεί την πορεία μας.
Με τον Κολοκοτρώνη να δηλώνει: «Τίποτα δεν εφοβήθηκα, ούτε εις τας αρχάς, ούτε εις τον καιρόν του Δράμαλη όπου ήρθε με τριάντα χιλιάδες στράτευμα εκλεκτό ούτε ποτέ, μόνο εις το προσκύνημα εφοβήθηκα». Και εμείς αυτό φοβόμαστε. Αυτό πρέπει να φοβόμαστε. Κι αυτή η κληρονομιά παραμένει ζωντανή όταν στην Κύπρο την αέρινη τη μακαρία τη γη, οι ιστορικές παραδόσεις πλαστογραφούνται, θέατρα και εκκλησιές δολοφονούνται, τα ανθρώπινα δικαιώματα ενταφιάζονται και πατρογονικές εστίες δημεύονται. Όμως δεν μας ταιριάζει το μοιρολόι. Πιστοί στις πολυχιλιόχρονες παραδόσεις μας, με τον λαό και για τον λαό θα αγωνιζόμαστε ωσότου ζωντανέψουμε την αρχαία φωνή στα βουβά θέατρα.
Το ουδέποτε του τότε υφυπουργού Χόπκινσον τερμάτιζε κάθε προοπτική για ειρηνική ανέλιξη. Η έκρηξη νομοτελειακή. Η ΕΟΚΑ συντάραξε τον Κυπριακό Ελληνισμό και ενέπνευσε άλλους λαούς στον αντιαποικιοκρατικό τους αγώνα. Τα παιδιά του λαού εξευτέλισαν το θάνατο προτάσσοντας το «μολών λαβέ» και ανεβαίνοντας τα σκαλιά της αγχόνης τραγουδώντας. Η πανίσχυρη βρετανική στρατιωτική μηχανή αποδείχθηκε ανίκανη να σιγάσει την επαναστατική φλόγα.
Όμως η ιστορία και οι σημαντικές στιγμές της δεν αποτελούν αντικείμενο μελέτης, για να γνωρίσουμε τι κατόρθωσαν άλλοι στο παρελθόν, αλλά για να μάθουμε τι είναι σωστό να πράξουμε και εμείς στο παρόν και στο μέλλον. Γιατί το παρελθόν είναι το μαντείο απ’ όπου πρέπει να αντλούμε χρησμούς για το μέλλον.
Τα δραματικά και φωτεινά γεγονότα του 1955-59 πρέπει να είναι το «Κρυφό Σχολειό» κάθε Κύπριου Έλληνα που θέλει να στοχάζεται σωστά για τη μοίρα του τόπου του. Γι΄ αυτό η αναδρομή στις μεγάλες στιγμές της εποποιίας της 1ης Απριλίου, η μελέτη των έργων και των ημερών εκείνου του αγώνα είναι η προσφορότερη μέθοδος αυτογνωσίας για κάθε στοχαζόμενο Κύπριο Έλληνα. Μας προσφέρει τα φωτεινότερα παραδείγματα των αρετών, την απίστευτη αντοχή της ιστορικής συνείδησης, την πίστη μας στην Ιδέα της Ελευθερίας, την ευψυχία, την τόλμη, την πρωτοβουλία, τη δύναμη της προσωπικότητας των Κυπρίων Ελλήνων.
Η 1η Απριλίου έθεσε τα θεμέλια μέσα σε επώδυνες συνθήκες για τη γέννηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Υπήρξε ένας υπέροχος αγώνας που οδήγησε σε μια φαλκιδευμένη, δυστυχώς, εν πολλοίς ανεξαρτησία και που αργότερα με το προδοτικό πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή οδηγήθηκε στη μέχρι σήμερα συνεχιζόμενη κατοχή της πατρίδας. Κάτι που σε καμιά περίπτωση δεν αναιρεί και δεν μειώνει το νόημα του αγώνα και το μεγαλείο της θυσίας των αγωνιστών. Δίπλα στο Διάκο παρατάξαμε τον Μάτση, τον Αυξεντίου, τον Παλληκαρίδη, τον Μιχαήλ Νικολάου, δίπλα στο Αρκάδι και τη Γραβιά το Δίκωμο, το Λιοπέτρι και τον Μαχαιρά.
Και σήμερα; Μερικές δεκαετίες μετά τον υπέροχο εκείνο αγώνα του 55-59, πιστό πρότυπο της εθνεγερσίας του 1821, αντιμετωπίζουμε δραματικές συνθήκες. Μια μοιρασμένη πατρίδα και μια διαρκή απειλή για την ανακοπή της ιστορικής συνέχειας του Ελληνισμού στην Κύπρο. Ποιο είναι το χρέος μας μέσα σε αυτές τις συνθήκες; Θα περιοριζόμαστε σε εκφώνηση πατριωτικών ομιλιών; Θα εξαντλούμαστε σε πανηγυρικούς που εξατμίζονται με την παρέλευση των επετείων; Η βαριά κληρονομιά που τιμούμε σήμερα μας υπαγορεύει άλλα καθήκοντα. Να αγωνιστούμε αταλάντευτα και ανυποχώρητα για τον τερματισμό της κατοχής, την ενότητα του κράτους, τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των βασικών ελευθεριών του συνόλου του κυπριακού λαού. Να δώσουμε το μήνυμα ότι ο Κυπριακός Ελληνισμός δεν θα γονατίσει. Ναι, με σωφροσύνη, ασφαλώς με υπευθυνότητα, αλλά και με απόρριψη της λογικής της αποδοχής της υπέρτερης δύναμης του κατακτητή. Με άρνηση συνεχών υποχωρήσεων στις πιέσεις ξένων που αντί να στρέφονται προς την πλευρά του κατακτητή και παραβάτη του Διεθνούς Δικαίου εξακολουθούν, υιοθετώντας κυνικά πολιτική δύο μέτρων και δύο σταθμών, να ανατρέπουν καθημερινά κάθε έννοια ηθικής και δικαιοσύνης.
Το καθήκον μας σήμερα απέναντι στην ιστορία και τον πολιτισμό μας είναι η με κάθε κόπο και κάθε θυσία αποτροπή των κινδύνων που απεργάζονται στην πατρίδα μας οι εχθροί της ελευθερίας. Θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι δεν είμαστε διατεθειμένοι να ξεγράψουμε δικαιώματα και να ξεχάσουμε δίκαια. Κανένας εκβιασμός, καμιά απειλή, καμιά δυσκολία και καμιά πίεση δεν πρέπει να μας οδηγήσει στην ταπεινωτική συνθηκολόγηση.
Η Κύπρος δεν μπορεί και δεν πρέπει να παραμείνει η μόνη μοιρασμένη χώρα στην Ευρώπη, όταν η ίδια η Ευρώπη προχωρεί προς την ενοποίησή της. Δεν μπορεί η Ευρώπη να ανέχεται στο κατώφλι της την παρουσία ενός στρατού κατοχής, σε μια χώρα μέλος της ΕΕ. Να επιμένουμε στην κατοχύρωση των δικαίων ολόκληρου του κυπριακού λαού και ιδιαίτερα στην αποκατάσταση των δικαιωμάτων των προσφύγων και των εγκλωβισμένων, την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων και των εποίκων, τη διασφάλιση της εύρυθμης και αποτελεσματικής λειτουργίας της πολιτείας, την ειρηνική συμβίωση με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, την ευημερία και την πρόοδο ολόκληρου του λαού της Κύπρου.
Η διαδικασία των απευθείας διαπραγματεύσεων των τελευταίων τεσσάρων χρόνων όχι μόνο δεν έχει οδηγήσει σε πρόοδο, αλλά ανέδειξε για μια ακόμα φορά κλιμακούμενη την τουρκική αδιαλλαξία. Η Τουρκία δε, εμφανίζεται ως καλόπιστος τρίτος και ως ουδέτερος παρατηρητής που επείγεται για λύση. Η ανάγκη αλλαγής τακτικής στις διαπραγματεύσεις και στρατηγικής στη συνολική διαχείριση του Κυπριακού είναι πλέον επείγουσα αναγκαιότητα.
- Με καταγγελία της τουρκικής στάσης ενώπιον της Διεθνούς και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
- Με διαμόρφωση περιγράμματος λύσης του Κυπριακού το οποίο να θέτει τα όρια ασφάλειας για την εθνική και φυσική επιβίωση του Κυπριακού Ελληνισμού, στη βάση του κοινού ανακοινωθέντος του Εθνικού Συμβουλίου του Σεπτεμβρίου του 2009, που μπορεί να αποτελέσει και τη βάση μιας πλατειάς εθνικής ενότητας
- Με αξιοποίηση της ευρωπαϊκής ιδιότητας της χώρας μας αλλά και των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών της Τουρκίας για να υποχρεωθεί να τερματίσει την κατοχή και να αποδεχθεί λύση στη βάση των αρχών του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου.
Ο αγώνας μας είναι αγώνας ζωής, είναι αγώνας δικαίου. Και σε τέτοιους αγώνες δεν επιτρέπεται η αποτυχία. Τώρα βρισκόμαστε στο σταυροδρόμι της ιστορίας. Χρέος μας να μην ολιγωρήσουμε και να μη φανούμε κατώτεροι των περιστάσεων. Εμπνευσμένοι από την αθάνατη παράδοση του 1955, ας εδραιώσουμε το ανίκητο μέτωπο της ελευθερίας. Για να ανοίξουμε διάπλατα τη λεωφόρο της εθνικής δικαίωσης. Για να ατενίσουμε την ιστορία, το έθνος, τους αγώνες και τους αγωνιστές με το κεφάλι ψηλά.
Ο Μιχαήλ Νικολάου πίστευε σε μια Κύπρο και σε ένα λαό που να ξεχωρίζει για να βρίσκει τον αναντικατάστατο ρόλο που δίνει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή: Τον αγώνα για ελευθερία, για πρόοδο της κοινωνίας, για την προκοπή του λαού και του Έθνους. Ο Μιχαήλ Νικολάου και οι άλλοι ήρωες του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα του 1955 -59 , εκπέμπουν από τα πανάρχαια βάθη της ιστορίας του Ελληνισμού στους αιώνες το παράγγελμα που απορρίπτει την υποταγή, την αδράνεια, την παραίτηση, μπροστά στα τείχη που υψώνουν μπροστά μας οι κάθε λογής κήρυκες της ενσωμάτωσης και της ήττας.
«Εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάτρης».
Όμοια και εμείς. Ακούμε το παράγγελμά του. Διαβάζουμε τους οιωνούς της νέας εποχής, αλλά και ανταποκρινόμαστε στο πολύβουο κάλεσμα της ιστορίας. Όχι, για να σταματήσουμε περιδεείς και παράλυτοι μπροστά στα τείχη, μπροστά στις δυσκολίες που συναντούμε, αλλά για να τραβήξουμε καταπάνω τους, να τα γκρεμίσουμε, να τα ξεπεράσουμε. Να κτίσουμε το καινούργιο, με όραμα και πυξίδα πλεύσης τις άφθορες διαχρονικά αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης. Αυτό είναι το καλύτερο μνημόσυνο, η μέγιστη τιμή για την αγέραστη μνήμη του Μιχαήλ Νικολάου.
Του το χρωστούμε.
Το χρωστούμε στις μελλοντικές γενιές.
Τιμή και δόξα στον ήρωα Μιχαήλ Νικολάου.
