Επιμνημόσυνος λόγος του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού δρος Ανδρέα Δημητρίου στο θρησκευτικό μνημόσυνο του Λουκή Ακρίτα, Δημάρχων και Δημοτικών Συμβούλων Μόρφου, χθες στην Ανθούπολη07/02/2011
Με μεγάλη συγκίνηση βρισκόμαστε σήμερα συγκεντρωμένοι στον ιερό αυτό χώρο για να μνημονεύσουμε τον αείμνηστο Λουκή Ακρίτα και τους αποβιώσαντες Δημάρχους και Δημοτικούς Συμβούλους του Δήμου Μόρφου.
Ταυτόχρονα, αφήνουμε σήμερα τη μνήμη μας να ταξιδέψει στην κατεχόμενη πόλη της Μόρφου, γενέτειρα του Λουκή Ακρίτα, ο οποίος σφράγισε με τη ζωντανή και δυναμική παρουσία του τη σύγχρονη πολιτική και πνευματική ζωή της Ελλάδας, τιμώντας ταυτόχρονα τη μαρτυρική μας πατρίδα Κύπρο, με το πολυσήμαντο έργο και την ανεπανάληπτη προσφορά του και των άλλων εκλεκτών τέκνων της που υπηρέτησαν στα 128 χρόνια ζωής του Δήμου Μόρφου, τους οποίους τιμούμε σήμερα. Με βαθιά την πίκρα κι ανείπωτο τον πόνο, βιώνουμε εδώ και 37 χρόνια τη συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή της Μόρφου, της Κερύνειας, της Αμμοχώστου και όλων των άλλων κατεχόμενων περιοχών της μαρτυρικής μας πατρίδας. Η μνήμη μας, όμως, παραμένει άσβεστη και ζωντανή και τονώνεται ακόμη περισσότερο κάθε φορά που διοργανώνονται παρόμοιες εκδηλώσεις, όπως το σημερινό μνημόσυνο, που είναι ταυτόχρονα και μια εκδήλωση μνήμης και τιμής για την κατεχόμενη Μόρφου.
Η ιστορία και η πολιτιστική παράδοση της Κύπρου καταξιώνει τη Μόρφου σε μια σημαντική θέση στα ιστορικά δρώμενα του τόπου, να διαδραματίζει τον δικό της σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική ζωή και δημιουργία. Απόδειξη αποτελούν οι σημαντικές προσωπικότητες που ανέδειξε και άφησαν το στίγμα τους με τη σημαντική δράση και προσφορά που ανέπτυξαν σε διάφορους τομείς της πνευματικής και κοινωνικής μας ζωής.
Σημαντικές μορφές υπήρξαν, αναμφίβολα, οι Δήμαρχοι που μνημονεύουμε σήμερα: ο Ιωάννης Κυριακίδης, ο Κωστής Γεωργιάδης, ο Ιωσήφ Χειμωνίδης, ο Ερατοσθένης Ιερείδης, ο Πολύκαρπος Νικολόπουλος, ο Πολύκλειτος Ιακωβίδης, ο Αντρέας Χαραλάμπους, ο Χριστάκης Χριστοφίδης και άλλοι ακόμα που διατέλεσαν Δημοτικοί Σύμβουλοι.
Η πιο σημαντική, όμως, μορφή για την οποία η Μόρφου δικαιούται να νιώθει ιδιαίτερη περηφάνια είναι ο Λουκής Ακρίτας, ο σεμνός νέος, ο αφοσιωμένος δάσκαλος και παιδαγωγός, γεμάτος πνευματικές ανησυχίες και αναζητήσεις, που κατέφυγε στην ελληνική πρωτεύουσα ως «νέος με καλάς συστάσεις» και κατάφερε να αναδειχθεί ανάμεσα στις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της σύγχρονης πνευματικής και πολιτικής ζωής του ελληνισμού.
Γεννημένος στη Μόρφου το 1908, έμαθε τα πρώτα γράμματα στη γενέτειρά του και, στη συνέχεια, αποφοίτησε από το Παγκύπριο Διδασκαλείο και εργάστηκε για μερικά χρόνια ως δάσκαλος στη Μόρφου, στη Σύγκραση και στο Κελλάκι. Το 1930, καθώς συμπληρωνόταν η πρώτη δεκαετία του μεσοπολέμου, μεσούσης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, μεταβαίνει στην Ελλάδα, η οποία, μετά την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922, αγωνίζεται να ορθοποδήσει.
Ο Λουκής Ακρίτας εγκαθίσταται στην Αθήνα και εργάζεται αρχικά ως δημοσιογράφος σε διάφορες εφημερίδες της εποχής και ως συντάκτης στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά διώκεται από το φασιστικό καθεστώς λόγω της πολιτικής του αρθρογραφίας. Στο διάστημα αυτό κάνει εντυπωσιακά τα πρώτα του βήματα στον χώρο των ελληνικών γραμμάτων, εκδίδοντας δύο μυθιστορήματα που τον καταξίωσαν από την πρώτη στιγμή ανάμεσα στους πιο αξιόλογους νεοέλληνες λογοτέχνες στον χώρο της πεζογραφίας.
Το 1935 εκδόθηκε το μυθιστόρημα «Νέος με καλάς συστάσεις» και το 1936 «Ο κάμπος», το γνωστό μυθιστόρημα, εμπνευσμένο από τη βασανισμένη ζωή των Κυπρίων αγροτών του μεσαρίτικου κάμπου, που έγινε και στην Κύπρο τηλεοπτική σειρά με πολύ μεγάλη επιτυχία. Στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου πήγε στο μέτωπο ως εθελοντής και αποτύπωσε τις πολεμικές του εμπειρίες στο εξαίρετο μυθιστόρημά του «Οι αρματωμένοι», που θεωρείται ένα από τα καλύτερα λογοτεχνικά έργα της σύγχρονης νεοελληνικής πεζογραφίας. Συνεργαζόταν τότε ταυτόχρονα με την εφημερίδα «Εστία», στην οποία έστελνε από το μέτωπο του πολέμου τις περίφημες πολεμικές ανταποκρίσεις του.
Ανέπτυξε, επίσης, σημαντική αντιστασιακή δράση στα χρόνια της γερμανικής κατοχής 1941-1944, όντας επικεφαλής μιας ομάδας δημοσιογράφων και διανοουμένων και εκδίδοντας μαζί με τον αδερφό του, Ευριπίδη Ακρίτα, την παράνομη αντιστασιακή εφημερίδα «Καθημερινά Νέα». Είχε ακόμη την τιμή να είναι μέλος της Τριμελούς Επιτροπής Απελευθέρωσης, που διαπραγματεύθηκε με τους Γερμανούς και παρέλαβε την Αθήνα ελεύθερη μετά την αποχώρησή τους στις 12 Οκτωβρίου του 1944.
Στη συνέχεια, μετά την απελευθέρωση, ο Λουκής Ακρίτας διαδραματίζει ενεργό ρόλο ως διανοητής και πολιτευτής στον κεντρώο κομματικό χώρο. Το 1950 αναλαμβάνει τη θέση του Γενικού Γραμματέα της ΕΠΕΚ, του Νικόλαου Πλαστήρα, ενώ το 1951 εκλέγεται πρώτος Βουλευτής Αθηνών στη Βουλή των Ελλήνων, στην οποία επανεκλέγεται την περίοδο 1963-1964. Ως Βουλευτής είχε διατυπώσει από τους πρώτους το αίτημα για την αυτοδιάθεση της Κύπρου, ενώ στη συνέχεια αγωνιζόταν με πάθος για τα δίκαια της αγαπημένης του πατρίδας από κάθε θέση που κατείχε.
Με την ίδρυση της Ένωσης Κέντρου του Γεώργιου Παπανδρέου, ο Λουκής Ακρίτας εντάσσεται στο κόμμα και τον Φεβρουάριο του 1964 ορκίζεται ως Υφυπουργός στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, το οποίο είχε αναλάβει προσωπικά ο Παπανδρέου. Στην ουσία, ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε εμπιστευθεί τον Λουκή Ακρίτα ως τον πιο ικανό και άξιο για να υλοποιήσει το όραμά του για μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, για την οποία εργάστηκε με ζήλο μαζί με τον Ευάγγελο Παπανούτσο και άλλους φωτισμένους ανθρώπους των γραμμάτων της εποχής εκείνης. Στο Υπουργείο Παιδείας, ο διακεκριμένος λογοτέχνης, διανοητής και οραματιστής, για τον οποίο όλοι οι Κύπριοι ένιωθαν και συνεχίζουν να νιώθουν ιδιαίτερη περηφάνια άφησε τη δική του σφραγίδα με το πολυσήμαντο έργο που επιτέλεσε.
Πάντοτε, όμως, στον νου και την ψυχή του βρισκόταν η Κύπρος, η γλυκιά μαρτυρική του πατρίδα, που τόσο πολύ αγάπησε και για την οποία τόσο πολύ αγωνίστηκε. Ήταν πάντα θερμός υπέρμαχος του διαλόγου, των δημοκρατικών διαδικασιών και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, χωρίς όμως εκπτώσεις σε θέματα ελευθερίας και άλλων στοιχειωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Το 1964, αμέσως μετά την εκδήλωση των διακοινοτικών ταραχών έσπευσε στην Κύπρο για να μεταφέρει μήνυμα συμπαράστασης της Ελλάδας στον Εθνάρχη Μακάριο και στον κυπριακό λαό. Κι αργότερα, όταν κλήθηκε στο Μεσολόγγι, στις 26 Απριλίου 1964, για να εκπροσωπήσει την Ελληνική Κυβέρνηση στους εορτασμούς για την ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου, όντας δεινός ρήτορας και άριστος χειριστής της ελληνικής γλώσσας, εκφώνησε έναν ιστορικό λόγο, σάλπισμα ελευθερίας και αγωνιστικότητας με επίκεντρο την Κύπρο και τους αγώνες της.
Στο λόγο του διέπλεξε τους αγώνες του Μεσολογγίου και της Κύπρου και συνέδεσε το νόημα της θυσίας των ελεύθερων πολιορκημένων με εκείνο των ηρώων της Κύπρου. «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι της Κύπρου», ανέφερε τότε ο Λουκής Ακρίτας, «ζωσμένοι στα άρματα που δεν διαφέρουν και πολύ από τα καριοφίλια και τις πιστόλες της Φρουράς του Μεσολογγίου, όρθιοι στο μετερίζι του γένους, ξαναστήνουν το Μεσολόγγι κατάντικρυ στις στρατιές της Ανατολής, τις ίδιες στρατιές του Κιουταχή και του Ιμπραήμ, που μυρμηκιούσαν εδώ και 138 χρόνια στα λιόδεντρα του κάμπου σας».
Αυτός ήταν λοιπόν ο Λουκής Ακρίτας, ο δάσκαλος, ο λογοτέχνης, ο πολιτικός και ο αληθινός πατριώτης από τη Μόρφου, ο οποίος έφυγε πολύ νωρίς από τη ζωή, το 1965, σε ηλικία 57 ετών.
Σήμερα, 46 χρόνια από τη φυγή του, οι ίδιες δυστυχώς στρατιές στις οποίες αναφερόταν στον εμπνευσμένο λόγο του στο Μεσολόγγι καταπατούν εδώ και 37 χρόνια και καταληστεύουν τα ιερά και τα όσια της μαρτυρικής μας πατρίδας. Ύστερα από το προδοτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 και τη βάρβαρη τουρκική εισβολή που ακολούθησε, η μοίρα της Κύπρου σημαδεύτηκε από το ανείπωτο δράμα της προσφυγιάς, των αγνοουμένων, των εγκλωβισμένων και της συνεχιζόμενης τουρκικής κατοχής του 37% των πατρογονικών μας εδαφών.
Όμως ο λαός της μικρής μας πατρίδας δεν ξεχνά την κατεχόμενη γη του, ούτε και μπορεί να απεμπολήσει τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματά του. Η Κυπριακή Δημοκρατία, ενταγμένη στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια, διεκδικεί τα δίκαιά της με ειρηνικό τρόπο μέσα από τις διαδικασίες του ΟΗΕ, με βάση τα Ψηφίσματα του Οργανισμού και σύμφωνα με τις αρχές πάνω στις οποίες εδράζεται και λειτουργεί η ευρωπαϊκή ενοποίηση. Έχουμε όλη την καλή διάθεση για τη συνέχιση ουσιαστικών διαπραγματεύσεων, ώστε σύντομα να καταλήξουμε σε μια διευθέτηση που να τερματίζει την κατοχή και να επανενώνει την πατρίδα μας.
Όραμά μας είναι μια πραγματικά ελεύθερη και επανενωμένη Κύπρος χωρίς κατοχικά και άλλα στρατεύματα, χωρίς έποικους και συρματοπλέγματα μίσους και διαχωρισμού. Μια ειρηνική και ευημερούσα πατρίδα, όπου θα μπορούν να ζουν αρμονικά όλοι οι κάτοικοί της, μέσα σε συνθήκες ασφάλειας και κοινωνικής δικαιοσύνης, με κατοχυρωμένα όλα τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματά τους.
Η ειρηνική επίλυση του Κυπριακού με μια συμφωνημένη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και η δικαίωση των αγώνων του λαού μας θα είναι το καλύτερο μνημόσυνο για τον αείμνηστο Λουκή Ακρίτα και όλα τα άλλα εκλεκτά τέκνα της Μόρφου που τιμούμε και μνημονεύουμε σήμερα, με την ευχή και την ελπίδα το επόμενο μνημόσυνό τους να τελεστεί στην ελεύθερη Μόρφου, στην εκκλησία του Αγίου Μάμα.
Ας είναι αιώνια η μνήμη τους.
